شرح و تفسير روش معاشرت با مردم‌

مى‌دانيم اسلام دينى اجتماعى است و آيات قرآن و روايات اسلامى به‌طور گسترده از معاشرت خوب با مردم سخن گفته است و روايات متواترى در اين باره در منابع حديث وارد شده. كلام امام عليه السلام در اينجا نيز ناظر به همين معناست مى‌فرمايد: «آن‌گونه با مردم معاشرت كنيد كه اگر بميريد بر مرگ شما اشك ريزند و اگر زنده مانيد به شما عشق ورزند»؛

(خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ، وَإِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ)

. اشاره به اين‌كه پيوند محبت و دوستى را از طريق برخورد خوب و نيكى و خدمت كردن به مردم آنچنان محكم كنيد كه شما را به منزله نزديك‌ترين عزيزان خود بدانند؛ هرگاه از دست برويد جاى شما در ميان آنها خالى باشد؛ ولى در دل همواره از شما ياد كنند و بر عواطف و محبت‌هايى كه نسبت به آنها داشتيد اشك بريزند و در حال حيات پروانه‌وار گرد شما بگردند و از معاشرت با شما لذت ببرند.

در واقع امام عليه السلام در اينجا مسئله محبت و نيكى كردن به مردم را با دلالت التزامى و ذكر لوازم بيان فرموده است، زيرا اشك ريختن بعد از مرگ و عشق ورزيدن در حال حيات از لوازم قطعى محبت با مردم است.

در حديثى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله حسن معاشرت با مردم، نشانه اسلام شمرده‌