طور ساده در اتومبيل‌ها مى‌بينيم در وجود پيچيده انسان نيز حاكم است.

انسان براى كمال و قرب الى اللَّه آفريده شده و انگيزه‌هاى لازم در درون و بيرون وجودش به وسيله انبيا و اوليا و تعليمان آسمانى آماده شده است. از سوى ديگر هواى نفس و وسوسه‌هاى شيطانى او را پيوسته به خود مشغول مى‌دارد تا از مسير منحرف گردد يا در پرتگاه سقوط كند. نيروى بازدارنده براى يپشگيرى از اين خطرات است. همه پيامبران بشير و نذير بودند و همه كسانى كه خط آنها را ادامه مى‌دهند نيز از اين دو امر برخوردارند.

اين همان مسئله خوف و رجاست كه به عنوان دو بال براى پرواز در آسمان سعادت و قرب الى اللَّه معرفى شده و حتى در روايات تصريح شده است كه هيچ يك از اين دو نبايد بر ديگرى فزونى يابد، زيرا اگر خوف، فزونى يابد انسان به سوى يأس كشيده مى‌شود و آدم مأيوس گرفتار انواع گناهان خواهد شد، زيرا فكر مى‌كند كار از كار گذشته و پرهيز از گناه و انجام طاعات نتيجه‌اى ندارد. به عكس، اگر اميد او فزونى يابد نسبت به ارتكاب گناهان بى‌تفاوت مى‌گردد.

در روايتى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم:

«لَوْ تَعْلَمُونَ قَدْرَ رَحْمَةَ اللَّهِ لاتَكِلْتُمْ عَلَيْها وَما عَمِلْتُمْ إلّا قَليلًا وَلَوْ تَعْلَمُونَ قَدْرَ غَضَبِ اللَّهِ لِظَنَنْتُمْ بِأنْ لا تَنْجُوا؛

اگر اندازه رحمت الهى را مى‌دانستيد چنان بر آن تكيه مى‌كرديد كه هيچ عمل خوبى جز به مقدار كم انجام نمى‌داديد و اگر اندازه غضب الهى را مى‌دانستيد گمان مى‌كرديد كه هرگز راه نجاتى براى شما نيست». [1]

در حديث ديگرى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم كه مى‌فرمود: پدرم مى‌گفت:

«إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَفِي قَلْبِهِ نُورَانِ نُورُ خِيفَةٍ وَنُورُ رَجَاءٍ لَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ يَزِدْ عَلَى هَذَا وَلَوْ وُزِنَ هَذَا لَمْ يَزِدْ عَلَى هَذَا؛

هيچ بنده مؤمنى نيست مگر اين‌كه در قلب او دو نور است: نور خوف و نور رجا؛ اگر اين را وزن كنند چيزى فزون بر

[1]. كنز العمال، ح 5894.