شرح و تفسير نشانه كمال عقل‌

امام عليه السلام در اين كلام حكمت‌آميز به اهميت سكوت و كم‌گويى اشاره كرده مى‌فرمايد: «هنگامى كه عقل كامل گردد سخن كم مى‌شود»؛

(إِذَا تَمَّ الْعَقْلُ نَقَصَ الْكَلَامُ)

. رابطه كمال و تمام عقل با كم سخن گفتن از اينجا روشن مى‌شود كه اولًا ريشه مفهوم عقل، منع و جلوگيرى است و زانوبند شتر را از اين جهت «عقال» مى‌گويند كه او را از حركت باز مى‌دارد و از آنجا كه سخنان سنجيده، كم است و سخنان نسنجيده، بسيار، عقل به انسان مى‌گويد: بيشتر بينديش و كمتر بگو.

ثانياً مطالبى كه گفتن آن ضرورت دارد نسبت به فضول كلام و سخنان زيادى بسيار كمتر است، از اين رو افراد عاقل غالباً خاموش‌اند و به موقع سخن مى‌گويند.

ثالثاً انسان عاقل مى‌داند كه بيشترين و مهم‌ترين گناهان با زبان انجام مى‌شود بدين سبب براى محفوظ ماندن از عواقب زيان‌بار گناه سعى مى‌كند كمتر سخن بگويد؛ ولى متاسفانه افرادى را مى‌بينيم كه دم از ايمان مى‌زنند و گويى سخنان خود را جزء اعمال خود به حساب نمى‌آورند؛ در مجالس از آغاز تا پايان از سخنان لغو و بيهوده يا سخنانى كه آميخته با غيبت، اهانت و تهمت باشد ابا ندارند. انسان عاقل هرگز خود را گرفتار عواقب سوء پرگويى نمى‌كند.