شرح و تفسير بخشش كم‌

امام عليه السلام در اين سخن حكيمانه‌اش از محروم كردن نيازمندان به هر اندازه كه ممكن باشد نهى مى‌كند و مى‌فرمايد: «از بخشش كم حيا مكن، زيرا محروم كردن از آن هم كمتر است»؛

(لَا تَسْتَحِ مِنْ إِعْطَاءِ الْقَلِيلِ، فَإِنَّ الْحِرْمَانَ أَقَلُّ مِنْهُ)

. بسيارند كسانى كه معقتدند بايد بخشش به مقدار قابل ملاحظه باشد و اگر انسان توان آن را نداشت، ترك كند، در حالى كه بخشش كم (توأم با عذرخواهى و ادب) حد اقل دو فايده دارد: نخست اين‌كه در بسيارى از موارد همين مقدار حل مشكلى مى‌كند و ديگر اين‌كه دست رد به سينه درخواست كننده زدن نوعى اهانت است و اين كار جلوى اهانت را مى‌گيرد. اضافه بر اينها روح سخاوت را در انسان در تمام حالات پرورش مى‌دهد.

تعبير به‌

«إنَّ الْحِرْمانَ أقَلُّ مِنْهُ؛

محروم ساختن از آن كمتر است» نوعى كنايه و تشبيه است، زيرا محروم كردن قابل مقايسه با مقدار مالى كه انسان مى‌بخشد نيست تا بگوييم اين از آن كمتر است. امام عليه السلام در واقع محروم كردن را نيز نوعى بخشش بسيار كم محسوب كرده كه هر بخششى از آن بيشتر است.

در حديثى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم: «هر كار نيكى صدقه‌اى محسوب مى‌شود خواه به غنى باشد يا فقير، بنابراين صدقه را ترك نكنيد هرچند به نيمى از يك دانه خرما باشد و خود را از آتش دوزخ دور داريد هرچند به نيمى از يك‌