شرح و تفسير طلب از نااهل‌

امام عليه السلام در اين كلام پربار حكمت‌آميز به نكته‌اى اشاره مى‌كند كه سبب عزت و سربلندى هر انسانى است، مى‌فرمايد: «از دست رفتن حاجت بهتر از آن است كه آن را از نااهل طلب كنى»؛

(فَوْتُ الْحَاجَةِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِهَا إِلَى غَيْرِ أَهْلِهَا)

. بى‌شك انسان‌ها در زندگى فردى و اجتماعى به يكديگر نيازمند اند و اصولًا فلسفه زندگى اجتماعى و مدنىّ بالتبع بودن انسان همين تعاون و برطرف ساختن حاجت و نيازهاى يكديگر است، زيرا هر كس قدرت محدودى دارد كه با آن نمى‌تواند همه نيازهاى خود را برطرف سازد ولى با كمك ديگران مى‌تواند بر مشكلات غلبه كند.

كسانى كه انسان دست حاجت به سوى آنها دراز مى‌كند دو گروه اند: گروه اهل و نااهلان؛ اهل كسى است كه داراى سخاوت و انسان‌دوستى و مهر و محبت و علو طبع باشد. نااهلان آنها كه بخيل اند و تنگ‌نظر و منت‌گذار.

بديهى است هرگاه انسان دست طلب به سوى نااهل دراز كند از يك سو خود را حقير كرده و از سوى ديگر، احتمال امتناع با توجه به بخل و تنگ‌نظرى طرف كاملًا وجود دارد و از سوى سوم، اگر اقدام به رفع نياز و حاجت كند ممكن است ماه‌ها يا سال‌ها دست از منت‌گذارى بر ندارد، پس چه بهتر كه قناعت ورزد و علو همت و شخصيت خود را حفظ نمايد و از دست رفتن حاجتى را تحمل كند