شرح و تفسير سرمايه بى‌پايان‌

امام عليه السلام در اين گفتار كوتاه و حكمت‌آميز به اهميت قناعت اشاره كرده مى‌فرمايد: «قناعت مالى است كه هرگز تمام نمى‌شود»؛

(الْقَنَاعَةُ مَالٌ لَايَنْفَدُ)

. در تعريف قناعت مى‌توان گفت: حالتى است كه انسان با داشتن آن به حد اقل ضروريات زندگى مى‌سازد و به دنبال زرق و برق و اضافاتى كه فكر و وقت انسان را پيوسته به خود مشغول مى‌دارد و آلوده انواع محرمات مى‌كند نمى‌رود.

داشتن اين روحيه به منزله ثروت پايان ناپذير است، چرا كه انسان را از تمام ثروت‌هاى دنيا بى‌نياز مى‌سازد؛ همواره سربلند زندگى مى‌كند و با عزت و آبرو ادامه حيات مى‌دهد. دست نياز به سوى ديگران دراز نمى‌كند و عمر خود را در مسير تشريفات و تجملات بر باد نمى‌دهد.

در گفتار حكيمانه 44 كه قبلًا گذشت امام عليه السلام در فضيلت قناعت‌پيشگان فرمود:

«طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَعَمِلَ لِلْحِسَابِ وَقَنِعَ بِالْكَفَافِ؛

خوشا به حال كسى كه (پيوسته) به ياد معاد باشد و براى روز حساب عمل كند. به مقدار كفايت قانع گردد و از خدا راضى باشد».

در خطبه 192 نيز امام در ميان اوصاف انبيا اين وصف برجسته را شمرده بود:

«مَعَ قَنَاعَةٍ تَمْلَأُ الْقُلُوبَ وَالْعُيُونَ غِنًى؛

آنها داراى قناعتى بودند كه دل‌ها و چشم‌ها را پر از بى‌نيازى مى‌كرد».