شرح و تفسير چهار جمله پربار

امام عليه السلام در اين كلام حكيمانه و پرمايه خود در ضمن چهار جمله كوتاه به چهار مطلب مهم اشاره كرده، مى‌فرمايد:

«هيچ ثروت و بى‌نيازى چون عقل»؛

(لَا غِنَى كَالْعَقْلِ)

؛ «و هيچ فقرى همچون جهل»؛

(وَلَا فَقْرَ كَالْجَهْلِ)

؛ «و هيچ ميراثى چون ادب»؛

(وَلَا مِيرَاثَ كَالْأَدَبِ)

؛ «و هيچ پشتيبانى چون مشورت نمى‌باشد»؛

(وَلَا ظَهِيرَ كَالْمُشَاوَرَةِ)

. درباره اهميت عقل همين بس كه اگر عقل و تدبير باشد همه چيز به دنبال آن خواهد آمد مال و ثروت را با عقل و تدبير به دست مى‌آورند، مقام و شخصيت نيز زاييده عقل است و آسايش و آرامش و سعادت دو جهان با عقل حاصل مى‌شود.

به گفته بعضى از شارحان نهج‌البلاغه در قرآن مجيد واژه عقل و علم و مشتقات آنها 880 مرتبه آمده است و اين نشانه اهميت فوق‌العاده قرآن و اسلام به مسأله عقل است. [1]

روايات اسلامى نيز درباره اهميت عقل فوق حد احصا و شمارش است.

مرحوم كلينى در جلد اول‌ كافى‌ در كتاب العقل والجهل احاديث بسيار فراوان‌

[1]. فى ظلال نهج‌البلاغه، ج 4، ص 249.