شرح و تفسير سخاوت واقعى‌

امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه به نكته دقيق و آموزنده‌اى اشاره كرده، مى‌فرمايد: «سخاوت آن است كه ابتدايى (و بدون درخواست) باشد؛ اما آنچه در برابر تقاضا داده مى‌شود يا از روى حياست و يا براى فرار از مذمّت»؛

(السَّخَاءُ مَا كَانَ ابْتِدَاءً، فَأَمَّا مَا كَانَ عَنْ مَسْأَلَةٍ فَحَيَاءٌ وَتَذَمُّمٌ)

. سخاوت را اين‌گونه تفسير كرده‌اند: حالت و فضيلتى درونى است كه انسان را به بذل مال به مستحقان و نيازمندان بدون عوض وا مى‌دارد.

بر اين اساس اگر كسى درخواستى كند و از آبروى خود به وسيله درخواست مايه بگذارد، آنچه سخاوتمندانه مى‌بخشد در واقع عوض آبروى اوست و به راحتى نمى‌توان نام آن را سخاوت گذاشت و نيز بخشش كه پس از درخواست صورت مى‌گيرد ممكن است بدين سبب باشد كه اگر بخشش نكند، درخواست كننده و يا مردمى كه از آن آگاهى مى‌يابند او را نكوهش و مذمت كنند، بنابراين بخشش در برابر نجات از مذمت مردم واقع شده است و بدون عوض نيست و به تعبير عموم مردم براى رودربايستى است. بنابراين سخاوت خالص و حقيقى آن است كه انسان پس از آگاهى بر نيازمندى افراد آبرومند، در حل مشكل آنها به صورت پنهانى بكوشد و نيازى به سؤال نباشد.

قرآن مجيد در سوره «بقره» هنگامى كه سخن از اهميت انفاق و آثار و بركات آن به ميان مى‌آورد بر انفاق به كسانى تأكيد مى‌كند كه روى سؤال ندارند و به دليل عفت و مناعت طبع مردم آنها را در زمره اغنيا مى‌دانند، مى‌فرمايد: «يَحْسَبُهُمُ‌