شرح و تفسير راه تسخير دل‌ها

امام در اين كلام حكمت‌آميز درس مهمى براى صيد دل‌ها و جلب و جذب دوستان مى‌دهد. مى‌فرمايد: «دل‌هاى انسان‌ها وحشى و رمنده است هركس با آنها انس گيرد رو به سوى او مى‌كنند»؛

(قُلُوبُ الرِّجَالِ وَحْشِيَّةٌ، فَمَنْ تَأَلَّفَهَا أَقْبَلَتْ عَلَيْهِ)

. اشاره به اينكه انسان، نسبت به كسانى كه نمى‌شناسد نوعى احساس بيگانگى مى‌كند؛ ولى اگر طرف مقابل از طريق محبت وارد شود در برابر او رام مى‌شود. به گفته بعضى از شارحان نهج‌البلاغه اين مطلب براى انسانى كه تازه در شهر يا در محله‌اى وارد مى‌شود و سكنا گزيند كاملًا محسوس است او حتى از همسايگان نزديكش فاصله مى‌گيرد اما اگر چند بار با او سلام و عليك كنند و به ديدارش بروند و هديه‌اى برايش بفرستند رابطه دوستى آنها مستحكم مى‌شود.

آنچه بعضى پنداشته‌اند كه اين كلام حكمت‌آميز با اصل مدنىّ بالتبع بودن انسان سازگار نيست اشتباه بزرگى است. درست كه انسان ذاتاً روح اجتماعى دارد و نمى‌تواند تنها زندگى كند و تمام پيشرفت‌ها و موفقيت‌ها بشر در سايه همين روح اجتماعى است؛ ولى اين بدان معنا نيست كه در برابر هر فرد ناشناخته‌اى اظهار محبت و دوستى كند و با او الفت بگيرد؛ الفت گرفتن احتياج به مقدمات دارد همان‌گونه كه عداوت و دشمنى نيز مقدماتى مى‌خواهد و نظر