شرح و تفسير چهار فضيلت مهم اخلاقى‌

امام عليه السلام در اين چند جمله حكيمانه به رابطه چهار موضوع مهم با چهار موضوع ديگر از صفات انسانى اشاره فرموده است.

نخست مى‌فرمايد: «ارزش هر كس به اندازه همت اوست»؛

(قَدْرُ الرَّجُلِ عَلَى قَدْرِ هِمَّتِهِ)

. منظور از همت تصميماتى است كه انسان براى انجام كارهاى مهم مى‌گيرد و به دنبال آن تلاش مى‌كند. هر اندازه اين تصميمات والاتر و اين تلاش‌ها گسترده باشد همت انسان بلندتر است و اين‌كه امام مى‌فرمايد: ارزش هر كسى به اندازه همت اوست براى آن است كه اشخاص والا همت معمولًا تلاش مى‌كنند تا به مقامات عالى برسند پس نبايد ارزش وجودى ظاهرى آنها را امروز ملاحظه كرد بلكه آن نيروى نهفته در درون آنها كه نامش همت است بايد مقياس و معيار شمرده شود.

در كتاب‌ غررالحكم‌ از امام همين معنا به صورت ديگرى بيان شده است، مى‌فرمايد:

«مَنْ شَرَفَتْ هِمَّتُهُ عَظَمَتْ قِيْمَتُهُ؛

كسى كه همت عالى داشته باشد قيمت و ارزش او زياد است». [1]

در حديث ديگرى از همان حضرت و در همان كتاب مى‌خوانيم:

«ما رَفَعَ‌

[1]. غررالحكم، ص 448، ح 10278.