شرح و تفسير بلاى عُجب‌

امام عليه السلام در اين سخن كوتاه و پرمحتوا به نكته مهمى اشاره مى‌فرمايد كه در سير و سلوك انسان به سوى خدا بسيار تأثيرگذار است. مى‌فرمايد: «كار بدى كه تو را ناراحت (و پشيمان) مى‌سازد نزد خدا بهتر است از كار نيكى كه تو را مغرور مى‌كند»؛

(سَيِّئَةٌ تَسُوءُكَ خَيْرٌ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ حَسَنَةٍ تُعْجِبُكَ)

. دليل آن روشن است، زيرا انسان معصيت‌كارى كه از عمل زشت خود ناراحت مى‌شود به سوى پشيمانى و توبه و جبران آن گام بر مى‌دارد حال آنكه آن‌كس كه از كار نيك خود مغرور مى‌گردد گامى به سوى رياكارى بر مى‌دارد.

توبه آثار شوم آن معصيت را مى‌شويد در حالى كه غرور عُجب و ريا از كارهاى نيك، انسان را به پرتگاه گناهان كبيره مى‌كشاند.

در حديثى از پيغمبر اكرم مى‌خوانيم:

«مَنْ رَأى أنَّهُ مُسى‌ءٌ فَهُوَ مُحْسِنٌ؛

كسى كه خود را بدكار مى‌داند او نيكوكار است». [1]

به گفته مرحوم مغنيه در فى ظلال نهج‌البلاغه‌ عكس اين مطلب نيز صادق است و آن اينكه گفته شود

«مَنْ رَاى‌ إنَّهُ مُحْسِنٌ فَهُوَ مَسى‌ءٌ؛

كسى كه خود را نيكوكار بداند بدكار است» زيرا عُجب و غرور احسانش را تباه كرده و چه بسا سخنانى كه ايمان را نيز از اساس متزلزل سازد. [2]

[1]. شرح نهج‌البلاغه ابن ابى‌الحديد، ج 20، ص 317، ح 641.

[2]. فى ظلال، ج 4، ص 245.