صحيح با ديگران و تشخيص دوست و دشمن و درك فرصت‌ها و استفاده صحيح از نيروى ديگران به فوايد و بركات مادى مى‌رساند، بنابراين سرمايه پيروزى در دنيا و آخرت عقل است.

استثنايى كه بعضى از شارحان به اين اصل كلى زده‌اند كه منظور از عقل، آنجاست كه از طريق مشورت نتوان كارى كرد صحيح به نظر نمى‌رسد، زيرا در مورد مشورت نيز عقل است كه انسان را به استفاده از افكار ديگران و عمل كردن به نتيجه مشورت دعوت مى‌كند.

در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم:

«قِوَامُ الْمَرْءِ عَقْلُهُ وَلَا دِينَ لِمَنْ لَاعَقْلَ لَهُ؛

اساس كار انسان عقل اوست و آن‌كس كه عقل ندارد دين ندارد». [1]

در حديث ديگرى از امير مؤمنان مى‌خوانيم:

«الْعَقْلُ مَرْكَبُ الْعِلْمِ وَ الْعِلْمُ مَرْكَبُ الْحِلْمِ؛

عقل مركب علم و دانش و علم مركب حلم (و اخلاق) است». [2]

در حديث ديگرى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مى‌خوانيم:

«مَا قَسَمَ اللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ فَنَوْمُ الْعَاقِلِ أَفْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجَاهِل؛

اوند چيزى برتر از عقل در ميان بندگانش تقسيم نكرده، لذا خواب عاقل برتر از بيدارى (و شب‌زنده‌دارى) جاهل است». [3]

در حديث ديگرى در كتاب شريف‌ كافى‌ «اصبغ بن نباته» از على عليه السلام نقل مى‌كند كه جبرئيل بر آدم نازل شد و گفت: من مامورم تو را در ميان سه چيز مخير سازم كه يكى را بر گزينى و آن دو را رها سازى. آدم گفت: آن سه چيز كدام است؟ جبرئيل گفت: عقل و حيا و دين است. آدم گفت: من عقل را برگزيدم.

جبرئيل به حيا و دين گفت: شما برگرديد و عقل را رها كنيد. آنها گفتند: اى‌

[1]. بحارالانوار، ج 1، ص 94، ح 29.

[2]. غررالحكم، ص 52، ح 437 و ص 44، ح 114.

[3]. كافى، ج 1، ص 12، ح 11.