كه بر اثر جهل، بسيار به نزاع و ستيز برخيزد، نابينايى او نسبت به حق پايدار خواهد ماند و كسى كه از راه حق منحرف شود (و به دنبال هوس‌ها برود) خوبى در نظرش بدى و بدى نزدش خوبى جلوه مى‌كند و گرفتار مستى گمراهى مى‌شود و آن كس كه به عناد و لجاج پردازد طرق رسيدن (به حق) براى او ناهموار مى‌گردد و كارها بر او سخت و پيچيده مى‌شود و در تنگنايى كه خارج شدن از آن مشكل است گرفتار خواهد شد.

شك نيز بر چهار پايه استوار است: بر «مراء» (گفت و گوى بى‌حاصل)، ترس (از كشف حقيقت) ترديد (در تصميم‌گيرى)، و تسليم (خودباختگى). آن كس كه مراء و گفت و گوى بى‌حاصل را عادت خود قرار دهد ظلمت و تاريكى شب‌هاى شك او را به روشنايى روزِ يقين نمى‌رساند و آن كس كه از حقايق پيش روى خود وحشت كند (و از تصميم‌گيرى صحيح بپرهيزد) به قهقرا باز مى‌گردد و آن كس كه در ترديد و دودلى باشد (و در تصميم‌گيرى وسواس به خرج دهد) زير سم شياطين له مى‌شود و كسى كه در برابر عوامل هلاكت خويش در دنيا و آخرت تسليم گردد (و به مبارزه بر ضد اسباب شك و شبهه بر نخيزد) در هر دو جهان هلاك خواهد شد.

مرحوم سيّد رضى پس از پايان اين حديث مى‌گويد: بعد از اين كلام، سخنان ديگرى بوده كه ما از بيم اطاله سخن و خارج شدن از هدف اصلى در اين باب، از آنها صرف نظر كرديم. [1]

[1]. اين بخش از كلام امام عليه السلام در كتاب كافى و خصال شيخ صدوق و تحف العقول به صورت كاملًا متفاوتى با آنچه در نهج‌البلاغه آمده است ذكر شده و بعيد به نظر نمى‌رسد كه مرحوم سيّد رضى تلخيص كاملى در اينجا انجام داده و به صورتى كه در نهج‌البلاغه است در آورده و آنچه در نهج‌البلاغه آمده شباهت زيادى با متنى كه در روضة الواعظين آمده است دارد.