باشد، زيانى نيز با خود همراه دارد. در حديثى از امام كاظم عليه السلام نقل شده است كه فرمود:

«لَيْسَ مِنْ دَوَاءٍ إِلَّا وَهُوَ يُهَيِّجُ دَاءً وَلَيْسَ شَيْ‌ءٌ فِي الْبَدَنِ أَنْفَعَ مِنْ إِمْسَاكِ الْيَدِ إِلَّا عَمَّا يُحْتَاجُ إِلَيْهِ؛

هيچ دارويى نيست مگر اين‌كه دردى را تحريك مى‌كند و هيچ چيز در بدن سودمندتر از امساك جز نسبت به چيزى كه به آن نياز دارد نيست». [1]

در حديث ديگرى از همان امام عليه السلام مى‌خوانيم:

«ادْفَعُوا مُعَالَجَةَ الْأَطِبَّاءِ مَا انْدَفَعَ الْمُدَاوَاةُ عَنْكُمْ؛

از معالجه طبيبان پرهيز كنيد تا زمانى كه بيمارى به شما فشار نياورده است». [2]

اين سخن به بيان ديگرى نيز از امير مؤمنان عليه السلام نقل شده است كه مى‌فرمايد:

«لَا تَضْطَجِعْ مَا اسْتَطَعْتَ الْقِيَامَ مَعَ الْعِلَّةِ؛

تا زمانى كه مى‌توانى با داشتن بيمارى سرپا باشى در بستر نخواب». [3] و نظير اين روايت روايات ديگرى نيز هست.

تكرار مى‌كنيم: مفهوم اين سخنان اين نيست كه انسان با طبيب و دارو خود را معالجه نكند بلكه مفهومش آن است كه در مراجعه به طبيب و استفاده از داروها- كه معمولًا آثار زيان‌بارى دارد- عجله ننمايد.

بعضى از شارحان، براى اين حديث به جاى اين معناى طبى و درمانى مفهوم اخلاقى ذكر كرده‌اند و گفته‌اند: انسان بايد در برابر حوادث و مشكلات و بيمارى‌ها خويشتن‌دار باشد و تا مى‌تواند با مشكلات بسازد و زبان به شكايت نگشايد كه با روح رضا و تسليم سازگار نيست.

ولى اين معنا با ظاهر جمله و روايات مشابهى كه در اين زمينه وارد شده چندان سازگار نيست.

[1]. بحارالانوار، ج 59، ص 68، ح 18.

[2]. همان، ص 63، ح 4.

[3]. همان، ج 78، ص 204، ح 7.