شرح و تفسير مرد عمل باش!

امام عليه السلام در اين سخن پربار و حكمت‌آميز به اهميت عمل صالح و نيك در سرنوشت انسان اشاره دارد و تلويحاً كسانى را كه بر نسب خود تكيه مى‌كنند در خطا مى‌شمرد و مى‌فرمايد: «كسى كه عملش او را (از پيمودن مدارج كمال) كُند سازد نَسَبش به او سرعت نخواهد بخشيد»؛

(مَنْ أَبْطَأَ بِهِ عَمَلُهُ لَمْ يُسْرِعْ بِهِ نَسَبُهُ)

. قرآن مجيد و روايات اسلامى در جاى جاى خود بر فرهنگ عمل تكيه كرده است و آن را مقدم بر هر چيز مى‌شمرد و اين آيه شريفه قرآنى كه به صورت شعار براى مسلمانان در آمده شاهد اين گفتار است: «إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُم». [1]

درست است كه نسب عالى يكى از مزاياى اجتماعى افراد محسوب مى‌شود ولى در واقع جنبه تشريفاتى دارد؛ آنچه به حقيقت و واقعيت مقرون است اعمال خود انسان است و بسيار ديده‌ايم افرادى كه از خانواده‌هاى پايين بودند به سبب جد و جهد و تلاش و كوشش به مقامات عالى رسيده‌اند در حالى كه افراد ديگرى با نسب‌هاى عالى بر اثر سستى و تنبلى خوار و بى‌مقدار شدند.

از آنچه گفتيم روشن مى‌شود كه عمل در اينجا- بر خلاف آنچه ابن ابى‌الحديد نگاشته- به معناى عبادت نيست بلكه هرگونه عمل مثبت معنوى‌

[1]. حجرات، آيه 13.