شرح و تفسير بى‌طرف‌هاى منفى‌

همان‌گونه كه در سند اين حكمت آمد، اين سخن حكيمانه امام مربوط به بعضى افراد سرشناس از مسلمانان مانند «سعد بن ابى‌وقاص» و «عبداللَّه بن عمر» است كه در جنگ جمل وصفين با امام همراهى نكردند وبه دشمنان او نيز نپيوستند، بلكه بى‌طرف ماندند وبه عذرهاى واهى متوسل شدند. امام درباره آنها مى‌فرمايد:

«حق را تنها گذشتند و باطل را يارى نكردند»؛

(خَذَلُوا الْحَقَّ، وَلَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ)

. اشاره به اين‌كه گرچه آنها به يارى باطل نشتافتند و در صف مقابل ما قرار نگرفتند؛ ولى چون به يارى حق برنخاستند و به پيام قرآن كه مى‌گويد: « «فَقاتِلُوا الَّتى تَبْغى حَتَّى تَفى‌ءَ إِلى‌ أَمْرِ اللَّه»؛ به آن گروه ظالمى كه بر ضد پيروان حق (و امام مسلمين) برخاسته بجنگيد تا به فرمان گردن نهند» [1] عمل نكردند درخور هر گونه سرزنش و ملامتند.

در اين‌كه آيا اين گروه با على عليه السلام بيعت كرده بودند ولى در مسئله مبارزه با اصحاب جمل و جنايتكاران شام كوتاه آمده بودند يا از ابتدا زير بار بيعت نرفته بودند، در ميان مورخان اختلاف نظر است. در بعضى از نقل‌ها آمده كه اينها بيعت را پذيرفتند ولى به فرمان امام در مبارزه با اهل باطل عمل نكردند و مطابق برخى ديگر از نقل‌ها از ابتدا زير بار بيعت با آن حضرت نرفتند و جزء اقليت‌

[1]. حجرات، آيه 9.