شرح و تفسير تغيير حكم يا تغيير شرايط

اين سخن حكمت‌آميز در واقع پاسخى است به سؤالى كه بعضى از ياران امام درباره تفسير يكى از سخنان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله كرده‌اند به اين ترتيب كه: «از امام درباره اين گفتار پيامبر صلى الله عليه و آله سؤال شد كه فرموده است: موهاى سفيد خود را تغيير دهيد (رنگ و خضاب كنيد) و خود را شبيه يهود نسازيد»؛

(وَسُئِلَ عليه السلام عَنْ قَوْلِ الرَّسُولِ صلى الله عليه و آله: غَيِّرُوا الشَّيْبَ، وَلَا تَشَبَّهُوا بِالْيَهُودِ)

. امام عليه السلام فرمود: «اين سخن را پيامبر صلى الله عليه و آله زمانى فرمود كه پيروان اسلام كم بودند اما امروز كه اسلام گسترش يافته و آرامش و امنيت برقرار گشته (و اسلام استقرار يافته است) هر كسى مختار است (كه رنگ و خضاب بكند يا نه)»؛

(فَقَالَ عليه السلام: إِنَّمَا قَالَ صلى الله عليه و آله ذَلِكَ وَالدِّينُ قُلٌّ، فَأَمَّا الْآنَ وَقَدِ اتَّسَعَ نِطَاقُهُ، وَضَرَبَ بِجِرَانِهِ، فَامْرُؤٌ وَمَا اخْتَارَ)

. «نطاق» در اصل به معناى كمربند و يا كمربندهاى خاصى است كه زنان به كمر مى‌بستند؛ ولى در اينجا به معناى محدوده و قلمرو است، بنابراين جمله «اتَّسَعَ نِطاقُهُ» يعنى قلمرو اسلام گسترش يافته است.

«جِران» به معناى قسمت پايين گردن شتر است كه به هنگام استراحت آن را به زمين مى‌نهد و تعبير به «ضَرَبَ بِجِرانِهِ» كنايه از حاكميت امنيت بر محيط اسلام است.