ديگر منتقل نمى‌كردند؟

جوابش اين است كه صدقه در اين روايت به معناى زكات است در حالى كه در محل بحث، بخش مهمى از اموال بيت‌المال را مال‌الخراج تشكيل مى‌دهد و آن تعلق به همه مسلمانان دارد، بنابراين نظر امام در اين نامه تنها به زكات نيست و تعبير به‌

«مَا اجْتَمَعَ عِنْدَكَ مِنْ مالِ اللَّهِ»

شامل همه اينها مى‌شود و لذا بخشى از آن را بايد در محل و بخشى را در مركز حكومت صرف كرد.

تفاوت‌

«ذَوِي الْعِيَالِ»

با

«الْمَجَاعَةِ»

اين است كه در دومى تنها به گرسنگان اشاره مى‌كند؛ خواه عيالاتى داشته باشند يا نه و عنوان اوّل اشاره به كسانى است كه افرادى تحت تكفل دارند و براى غذا يا مسكن و نظير آن نيازمندند.

تفاوت‌

«مَوَاضِعَ الْفَاقَةِ»

و

«الْخَلَّاتِ؛

مواضع الخلات» اين است كه «فاقه» فقر شديدترى را بيان مى‌كند. اشاره به اينكه تمام اصناف فقرا و نيازمندان را بايد در نظر بگيرند و هر كدام را به تناسب حاجاتشان بهره‌اى از مال اللَّه بدهند.

سرانجام در هفتمين و آخرين دستور مى‌فرمايد: «به مردم مكه دستور ده تا از كسانى كه در اين شهر مسكن مى‌گزينند اجاره بها نگيرند، زيرا خداوند سبحان مى‌فرمايد: «و در اين سرزمين «عاكف» و «بادى» يكسانند»؛

(وَمُرْ أَهْلَ مَكَّةَ أَلَّا يَأْخُذُوا مِنْ سَاكِنٍ أَجْراً، فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ يَقُولُ:

«سَواءً الْعاكِفُ‌ [1] فِيهِ وَالْبادِ [2]»).

آن‌گاه به تفسير واژه «العاكف» و «الباد» مى‌پردازد و مى‌فرمايد: «منظور از «عاكف» كسى است كه در آن سرزمين اقامت دارد و منظور از «بادى» كسى است كه از غير اهل مكه براى حج به مكّه مى‌آيد»؛

(فَالْعَاكِفُ: الْمُقِيمُ بِهِ، وَالْبَادِي: الَّذِي‌

[1]. «الْعاكِف» از ريشه «عكوف» بر وزن «وقوف» به معناى روى آوردن به چيزى و ملازمت و اقامت در چيزى (البته ملازمتى توأم با احترام) گرفته شده و اين تعبير در آيه شريفه اشاره به اهل مكه است كه در آنجا اقامت دارند

[2]. «الباد» اين واژه در اصل «البادى» بوده كه ياء آن به جهت تخفيف افتاده است و «بادى» به معناى مسافر است و كسى كه از باديه آمده و در اينجا منظور غير اهل مكه است‌