را حل كنى: نخست به سؤالات دينى پاسخ دهى. دوم جاهلان را علم بياموزى و ديگر اينكه با عالمان و دانشمندان به گفت‌وگو بنشينى و مسائل پيچيده دينى را به كمك آنها حل كنى و براى انجام امور مهم منطقه حكومت خود از آنان مشورت بطلبى.

اين دستور امام نشان مى‌دهد كه «قثم بن عباس» مردى دانشمند و صاحب نظر در مسائل دينى بوده كه هم به سؤالات دينى مردم پاسخ مى‌گفته و هم مجلس درس براى جاهلان تشكيل مى‌داده است و نيز نشان مى‌دهد كه در محيط فرماندارى او عالمان ديگرى هم بوده‌اند كه امام تشكيل مجالس مشورتى را با آنان لازم مى‌شمرد.

آن‌گاه در دستور چهارمى مى‌فرمايد: «نبايد در ميان تو و مردم واسطه و سفيرى جز زبانت و حاجب و دربانى جز چهره‌ات باشد»؛

(وَلَا يَكُنْ لَكَ إِلَى النَّاسِ سَفِيرٌ إِلَّا لِسَانُكَ، وَلَا حَاجِبٌ إِلَّا وَجْهُكَ)

. اين سخن تأكيد بيشترى است بر آنچه در دستور پيش است و اشاره به اين حقيقت كه حل مشكلات مردم و اداره امور كشور با پيام و پيغام ميسر نمى‌شود، بلكه رئيس حكومت بايد با مردم در تماس مستقيم باشد و حضورا مشكلات را دريابد و به حل آنها بپردازد.

در دستور پنجم كه باز هم تأكيد بيشترى بر دستورات پيشين است مى‌فرمايد:

«افرادى را كه به تو حاجت دارند از ملاقات با خويش محروم مساز، چرا كه اگر آنها در ابتدا از در خانه‌ات رانده شوند بعداً براى حل مشكلاتشان تو را نخواهند ستود»؛

(وَلَا تَحْجُبَنَّ ذَا حَاجَةٍ عَنْ لِقَائِكَ بِهَا، فَإِنَّهَا إِنْ ذِيدَتْ‌ [1] عَنْ أَبْوَابِكَ فِي أَوَّلِ‌

وِرْدِهَا لَمْ تُحْمَدْ فِيمَا بَعْدُ عَلَى قَضَائِهَا)

. اين همان چيزى است كه روانشناسان امروز بعد از مطالعات خود به آن‌

[1]. «ذِيدَت» از ريشه «ذود» بر وزن «ذوب» به معناى منع كردن گرفته شده است‌