تعبير به‌

«كَرْهاً»؛

(پذيرش اسلام آنها از روى اكراه بود) اشاره به اين است كه ابوسفيان در فتح مكه ظاهراً ايمان آورد؛ ولى در دل ايمانى نداشت. شاهد اين مدعا اين است كه عباس عموى پيغمبر در حالى كه سوار بر مركب رسول خدا بود در اطراف مكه به دنبال كسى مى‌گشت كه نزد قريش بفرستد تا آنها را به عذرخواهى نزد پيغمبر اكرم فرا خواند و فتح مكه بدون خونريزى پايان گيرد.

ناگهان ابوسفيان را ديد. به او گفت پشت سر من سوار شو تا تو را نزد پيامبر خدا ببرم و امان نامه از آن حضرت براى تو بگيرم. هنگامى كه ابوسفيان نزد پيامبر آمد آن حضرت اسلام را بر او عرضه داشت او قبول نكرد. عمر گفت: يا رسول اللَّه اجازه بده گردنش را بزنم و عباس به دليل خويشاوندى كه با او داشت مانع شد عرض كرد: يا رسول اللَّه او فردا اسلام مى‌آورد و فردا او را نزد پيغمبر اكرم آورد.

پيامبر بار ديگر اسلام را بر او عرضه كرد. ابوسفيان باز هم خوددارى كرد. عباس آهسته زير گوش او گفت: اى ابوسفيان هرچند به دل نمى‌گويى؛ اما به زبان گواهى ده كه خداوند يگانه است و محمد رسول خداست كه اگر نگويى جانت (به علت جنايت‌هايى كه از پيش مرتكب شده‌اى) در خطر است. ابوسفيان از روى اكراه و ترس شهادتين را بر زبان جارى كرد. اين در حالى بود كه ده هزار نفر لشكر اسلام گرداگرد آن حضرت را گرفته بودند و تعبير به «حزباً» اشاره به همين است. [1]

تعبير به «انْفُ الإسْلامِ؛ بينى اسلام» كنايه از ايمان آوردن اشراف عرب به پيغمبر اكرم است زيرا اين واژه در ادبيات عرب گاه در اين گونه موارد به كار مى‌رود.

به اين ترتيب، امام پاسخ كوبنده‌اى به بخش اوّل نامه معاويه داده است.

[1]. شرح نهج‌البلاغه ابن ميثم، ذيل نامه مورد بحث. طبرى نيز در تاريخ خود (ج 2، ص 331) نيز اشاره‌اى به اين معنا دارد