خدا گردد)»؛

(مِنْ عَبْدِاللَّهِ عَلِيٍّ أَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ، إِلَى‌ الْقَوْمِ الَّذِينَ غَضِبُوا للَّهِ حِينَ عُصِيَ فِي أَرْضِهِ، وَذُهِبَ بِحَقِّهِ، فَضَرَبَ الْجَوْرُ سُرَادِقَهُ‌ [1] عَلَى‌ الْبَرِّ وَالْفَاجِرِ، وَالْمُقِيمِ‌

وَالظَّاعِنِ‌ [2]، فَلَا مَعْرُوفٌ يُسْتَرَاحُ إِلَيْهِ، وَلَا مُنْكَرٌ يُتَنَاهَى عَنْهُ).

در اينكه اين تعبيرات اشاره به چه زمانى است قاطبه شارحان نهج‌البلاغه آن را اشاره به زمانى مى‌دانند كه عبداللَّه بن ابى سرح جنايت‌كار معروف، از سوى عثمان به فرماندارى مصر برگزيده شده بود. او هم با جمعى از ظالمان و اوباش به ظلم و ستم بر مردم مصر پرداخت و نسبت به قوانين اسلامى كاملا بى‌اعتنا بود؛ نه امر به معروف را عملا به رسميت مى‌شناخت نه گامى در راه نهى از منكر برمى‌داشت.

فراموش نكنيم كه عبداللَّه بن ابى سرح همان كسى است كه در آغاز جزء كاتبان وحى بود؛ ولى به علت خيانتش پيغمبر صلى الله عليه و آله بر او غضب كرد و آيه‌اى از قرآن در مذمت او نازل شد. او به مرتدان و مشركان پيوست و بر ضد اسلام توطئه كرد و به هنگام فتح مكّه يكى از افراد معدودى بود كه پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمان قتل آنها را صادر نمود و چون عبداللَّه برادر رضاعى عثمان بود، عثمان او را نزد خود پنهان ساخت. سپس او را نزد پيغمبر صلى الله عليه و آله آورد و براى او امان خواست.

پيغمبر صلى الله عليه و آله از او روى برگرداند. عثمان سه بار اين كار را تكرار كرد. پيامبر صلى الله عليه و آله سرانجام پذيرفت و به او امان داد. هنگامى كه عثمان با عبداللَّه از نزد پيغمبر صلى الله عليه و آله بيرون رفت پيغمبر صلى الله عليه و آله به اطرافيان خود فرمود: من بار اوّل و دوم كه سكوت كردم براى اين بود كه يكى از شما برخيزد و گردن اين خائن را بزند. مردى از انصار عرض كرد: چه خوب بود اشاره‌اى به من مى‌كرديد اى رسول خدا.

[1]. «سرادق» در اصل از واژه فارسى سراپرده گرفته شده و به معناى خيمه‌هايى است كه براى تشكيل مجالس‌مختلف زده مى‌شد گاه بر روى حياط خانه‌ها و گاه به صورت جداگانه.

[2]. «الظاعن» به معناى كوچ كننده از ريشه «ظعن» بر وزن «طعن» به معناى كوچ كردن گرفته شده است.