نامه (فوق‌العاده مهم مالك اشتر) در يك نگاه پنجاه نكته مهم در يك فرمان‌

براى پى بردن به اهمّيّت اين عهدنامه- پيش از آنكه محتواى آن در يك نگاه بررسى شود- توجّه به نكات زير لازم است:

اين نامه طولانى‌ترين و پرمحتواترين نامه‌هاى نهج‌البلاغه است كه آيين كشوردارى را از تمام جهات بررسى كرده و اصولى پايدار كه هرگز كهنه نمى‌شود در آن ترسيم شده است.

1. قابل توجّه اينكه ابن ابى‌الحديد در ذيل خطبه كوتاه 68 (در شرح خود خطبه 67) از ابراهيم ثقفى نويسنده‌ الغارات‌ نامه‌اى نسبتاً مفصل و طولانى نقل مى‌كند كه على عليه السلام به‌عنوان برنامه‌اى اخلاقى جهت تهذيب نفوس و پرورش روح و تقوا براى محمد بن ابى بكر نوشته است و در ذيل آن از همان مورخ (صاحب‌ الغارات‌) نقل مى‌كند كه محمّدبن‌ابى‌بكر اين نامه را در مصر پيوسته با خود داشت و در آن نگاه مى‌كرد و به آداب آن متأدّب مى‌شد. هنگامى كه عمرو عاص بر او مسلط شد و او را شهيد كرد تمام نامه‌هاى محمّد را گرفت و براى معاويه فرستاد. معاويه در اين نامه پيوسته نگاه مى‌كرد و شگفت‌زده مى‌شد.

سپس مى‌گويد: وليد بن عقبه (برادر مادرى عثمان همان كسى كه قرآن، در آيه «ان جاءكم فاسق ..». او را فاسق ناميده است) در آنجا نزد معاويه حاضر بود.