نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 10 صفحه : 338
درست است كه اين موضوع ارتباطى به مسأله خراج ندارد ولى در واقع يك وظيفه
اضافى است كه گاهى عاملان خراج با آن مواجه مىشوند و بايد انجام دهند.
در فقه اسلامى در باب مكاسب محرّمه بحثى درباره حرمت كمك به ظالمان و نيز بحثى
درباره عدم جواز فروش اسلحه به دشمنان اسلام آمده است كه با دلايل عام و خاص از
اين مسأله نهى شده و مفهوم اين آيات و روايات اين است كه اگر سلاح يا مركبى در دست
كسى ببينيم كه در آينده نزديك به دشمنان اسلام سپرده مىشود و بر ضد مسلمانان از
آن كمك مىگيرند بايد جلوى آن را گرفت و اين همان چيزى است كه امام عليه السلام در
اين دستور بيان فرموده است و به بيان ديگر اين كار نوعى نهى از منكر عملى است.
سرانجام در ششمين نهى مىفرمايد: «هرگز از نصيحت و اندرز به خويشتن (و به
يكديگر) و از خوشرفتارى با سپاهيان و كمك به رعيّت و تقويت دين خدا خوددارى
مكنيد»؛
در اينجا امام عليه السلام در يك جمله بهصورت نهى آنها را به چهار امر دستور
مىدهد. نصيحت و خيرخواهى به يكديگر، خوشرفتارى با سپاه اسلام، كوشش در راه كمك
به رعايا و تلاش در طريق تقويت دين مبين اسلام. با توجّه به اينكه مخاطب در اين
جمله كارگزاران خراجند روشن مىشود كه آنها در مسير انجام مأموريت خود بايد مراقب
تكاليف ديگرى كه بر عهده دارند نيز باشند.
[1]. «تَدَّخِرُوا» از ريشه «ذخيره»
گرفته شده كه وقتى به باب افتعال مىرود ذال آن تبديل به دال شده و تاء بابافتعال
نيز تبديل به دال شده و در هم ادغام مىگردد، بنابراين «لا تَدَّخِرُوا» به معناى
ذخيره نكنيد است و در اينجا مفهوم دريغ مداريد دارد.
[2]. در بعضى از روايات، اين جمله و
ما بعد آن در نامهاى كه خطاب به سران لشكر است آمده است (به كتاب صفين نصر بن
مزاحم ص 125 مراجعه شود و تعبير به جند (لشكر) تناسب با همين نقل دارد.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 10 صفحه : 338