به هنگام اقبال نعمت مغرور و سرمست مباش و نه در شدايد و مشكلات سست و ترسو. و السلام.

شرح و تفسير با دقت مراقب اوضاع مكّه باش!

همان‌گونه كه قبلا اشاره كرديم اين نامه زمانى براى قثم بن العباس فرستاده شد. بعضى از عوامل اطلاعاتى امام عليه السلام از مكّه به آن حضرت خبر دادند كه معاويه گروهى از اهل شام را براى پخش شايعات دروغين و سمپاشى بر ضد امير مؤمنان على عليه السلام در ايام حج به مكّه فرستاده است. از عبارات ابن اعثم كوفى در الفتوح‌ استفاده مى‌شود كه او سه هزار نفر از لشكر خود را با تجهيزات لازم به صورت پنهانى به مكّه فرستاده بود شايد براى اينكه اگر فرصتى به دست آيد دست به شورش بزنند و با طرفداران على عليه السلام درگير شوند و فضاى حرم امن خدا را نا امن كنند.

به هر حال امام عليه السلام در آغاز اين نامه چنين مى‌فرمايد: «اما بعد (از حمد و ثناى الهى) مأمور اطلاعاتى من در شام برايم نوشته و مرا آگاه ساخته كه گروهى از مردم شام به سوى موسم حج گسيل داشته شده‌اند»؛

(أَمَّا بَعْدُ، فَإِنَّ عَيْنِي‌ [1]

بِالْمَغْرِبِ‌ [2]- كَتَبَ إِلَيَّ يُعْلِمُنِي أَنَّهُ وُجِّهَ إِلَى‌ الْمَوْسِمِ‌ [3] أُنَاسٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ).

آن‌گاه صفات آنها را در سه جمله و اعمال آنها را در چهار جمله خلاصه‌

[1]. «عين». مى‌دانيم «عين» در لغت به معناى چشم است ولى از آنجا كه مأموران اطلاعاتى حكومت به منزله‌چشم براى رييس حكومت هستند از آنها تعبير به عين مى‌شود.

[2]. «مغرب» در اينجا به معناى شام است، زيرا در شمال غربى عراق قرار دارد.

[3]. «الموسم» از ريشه «وسم» بر وزن «رسم» در اصل به معناى نشانه گذاردن است. سپس به محل اجتماع يا زمان اجتماع به جهت اينكه نشانه بر آن گذارده مى‌شود اطلاق شده و در ميان مسلمين مخصوصاً فقها موسم به معناى ايام حج است.