الْمَرْبُوطَةِ [1]، هَمُّهَا عَلَفُهَا، أَوِ الْمُرْسَلَةِ شُغُلُهَا تَقَمُّمُهَا [2]، تَكْتَرِشُ‌ [3] مِنْ أَعْلَافِهَا، وَتَلْهُو

عَمَّا يُرَادُ بِهَا).

به راستى گروهى در اين جهان همانند چهارپايانند؛ جمعى مرفه و ثروتمند بى‌خبر و بى‌درد همچون حيوانات پرواريند كه غذاى فراوان در اطراف آنها ريخته شده است و گروهى كم‌درآمد امّا كاملًا دنياطلب همچون حيواناتى كه در چراگاه در جستجوى علف هستند و به يقين هر دو مذمومند؛ هرچند يكى از ديگرى نكوهيده‌تر است و عجب اينكه هيچ يك از اين دو گروه حيوانات از سرنوشت خود آگاهى ندارند كه فردا يا ذبح مى‌شوند و از گوشتشان استفاده مى‌شود يا براى باركشى از آنها بهره مى‌گيرند.

سپس در دومين نكته مى‌فرمايد: « (من آفريده نشده‌ام) كه بيهوده رها شوم يا تنها براى بازى و سرگرمى واگذارده شده باشم يا سررشته‌دار ريسمان گمراهى گردم و يا در طريق سرگردانى قدم بگذارم»؛

(أَوْ أُتْرَكَ سُدًى‌ [4] أَوْ أُهْمَلَ عَابِثاً، أَوْ

أَجُرَّ حَبْلَ الضَّلَالَةِ، أَوْ أَعْتَسِفَ‌ [5] طَرِيقَ الْمَتَاهَةِ! [6]).

امام عليه السلام در اين قسمت از سخنان خود پنج موضوع را در مورد هدف آفرينش انسان نفى مى‌كند: نخست اينكه همچون حيوانات پروارى يا بيابانى باشد كه فقط به خورد و خوراك بپردازد و ديگر اينكه هيچ هدفى از آفرينش او در كار

[1]. «المربوطة» در اينجا به معناى حيوانى است كه براى پروار مى‌بندند.

[2]. «تَقَمُّمْ» به معناى برگرفتن تمام آنچه در سفره و خوردن آن است و در اصل از ريشه «قَمّ» بر وزن «غمّ» به معناى رفت و رو كردن خانه و همچنين برچيدن گياهان به طور كامل به وسيله لبهاى حيوان گرفته شده است.

[3]. «تَكْتَرشُ» در اصل از ريشه «كَرَش» بر وزن «كرج» و از ريشه «كَرِش» بر وزن «جهش» به معناى معده حيوانات گرفته شده، بنابراين «اكتراش» به معناى پر كردن معده است.

[4]. «سُدًى» به معناى باطل و بيهوده است.

[5]. «اعْتَسِفُ» از ريشه «اعتساف» به معناى انجام كارى بدون فكر و هدايت و اراده است و به معناى انحراف از جاده نيز آمده است.

[6]. «المَتاهَة» اسم مكان است از ريشه «تيه» به معناى سرگردانى و ضلالت گرفته شده است.