شرح و تفسير هرگز چيزى از دنيا نيندوختم‌

امام عليه السلام براى بيدار ساختن عثمان بن حنيف و امثال او در اين بخش از نامه خود به چند نكته مهم اشاره مى‌كند. نخست مى‌فرمايد: «آگاه باش! هر مأمومى امام و پيشوايى دارد كه بايد به او اقتدا كند و از نور دانش او بهره گيرد»؛

(أَلَا وَإِنَّ لِكُلِّ مَأْمُومٍ إِمَاماً، يَقْتَدِي بِهِ وَيَسْتَضِي‌ءُ بِنُورِ عِلْمِهِ).

اشاره به اينكه انسان در اين مسير پر پيچ و خم زندگى مادّى و معنوى نمى‌تواند يله و رها باشد، بلكه يا بايد خودش با تمام شرايط لازم پيشواى خلق باشد يا از پيشواى شايسته‌اى پيروى كند و گر نه در اين بيابان هولناك زندگى به بيراهه خواهد افتاد و سرگردان مى‌شود.

آن‌گاه مى‌افزايد: « (تو بايد به امام و پيشواى خود نگاه كنى) بدان امام شما از دنيايش به دو جامه كهنه و از غذاهايش به دو قرص نان قناعت كرده است»؛

(أَلَا وَإِنَّ إِمَامَكُمْ قَدِ اكْتَفَى مِنْ دُنْيَاهُ بِطِمْرَيْهِ‌ [1]، وَمِنْ طُعْمِهِ بِقُرْصَيْهِ‌ [2]).

معروف اين است كه آن دو جامه از كرباس و آن دو قرص نان از جوى (سبوس ناگرفته بود) كه خوارك روزانه آن حضرت را تشكيل مى‌داد يكى را ظهر و ديگرى را شام ميل مى‌كرد. اين در واقع اقتدا به رسول خدا صلى الله عليه و آله بود كه پيشواى امام عليه السلام محسوب مى‌شد، همان‌طور كه در حديث آمده است:

«إنَّ رَسُولَ اللَّه مَا اتَّخَذَ قَميصَين وَلَا إِزَارَيْن وَلَا زَوْجَيْنِ مِنَ النِّعَالِ؛

پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله هرگز دو پيراهن و دو زيرجامه و دو جفت كفش براى خود تهيّه نكرد (بلكه هميشه براى‌

[1]. «طِمْر» به معناى جامه كهنه است و در اصل از ريشه «طَمْر» بر وزن «امر» گرفته شده كه به معناى پوشاندن است در اينجا امام عليه السلام آن را به صورت تثنيه آورده تا يكى اشاره به پيراهن و ديگرى به زيرجامه باشد.

[2]. «قُرص» در اصل به معناى هر شى‌ء گرد و مدورى است و لذا در مورد خورشيد و ماه به كار مى‌رود و نان‌هاى گرد و مدور را نيز به همين جهت قرص نان مى‌گويند و تثنيه آن در عبارت امام عليه السلام اشاره به خوراك يك روز است، زيرا بسيارى از مردم در آن زمان فقط دو بار در شبانه روز غذا مى‌خوردند.