نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 177
منظور معنى وسيعترى باشد و استعدادها و غرايز گوناگون را نيز شامل شود.
سپس مىافزايد: «و تركيبى از اشياى همسان» (و الاشباه المؤتلفة) مانند رگها و
اعصاب و استخوانها كه شباهت زيادى به يكديگر دارند و در عين حال وظايف گوناگونى را
انجام مىدهند.
«همچنين او را تركيبى از نيروهاى
متضاد و اخلاط مختلف، از حرارت و برودت و رطوبت و خشكى قرار داد» (و الاضداد المتعادية و الاخلاط المتباينة من الحرّ و
البرد و البلّة و الجمود). [1] جمله بالا
اشارهاى به طبيعتهاى چهارگانهاى است كه در طب سنّتى، معروف مىباشد و پزشكان
كنونى گر چه اين تقسيمبندى را در لفظ قبول ندارند ولى با تعبيرات ديگرى آن را در
كلمات خود مىآورند مثلا به جاى حرارت و برودت، بالا رفتن فشار خون و پايين آمدن
آن را به كار مىبرند و به جاى بلّة و جمود، زيادى و كمبود آب بدن را ذكر مىكنند.
به هر حال تعبيرات بالا، كه در كلام امام (ع) آمده است، همه بيانگر اين ويژگى
مهم است كه خداوند جسم انسان (بلكه جسم و جان او) را تركيبى از موادّ مختلف و
كيفيّات گوناگون و استعدادها و غرايز متفاوت قرار داده است و اين تفاوتها سرچشمه
تفاوتهاى بسيارى در طرز فكر و روش انسانهاست و در مجموع سبب مىشود كه مناصب مختلف
اجتماعى و نيازهاى گوناگون جوامع بشرى بدون پاسخگو نباشد و هر چيز در جاى خود قرار
گيرد و مجموعه كاملى فراهم شود و اين خود داستان مفصلى دارد كه اين جا، جاى شرح آن
نيست.
[1] جمله «من الحرّ و البرد» ... ممكن
است، بيانى براى اخلاط متباينه باشد، يا براى اضداد و اخلاط هر دو.
نام کتاب : پيام امام امير المومنين(ع) نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 177