آنها كه براى حفظ جان و يا رسيدن به مال دنيا اظهار ايمان مى‌كنند جدا مى‌سازد.

مى‌فرمايد: «مؤمنان واقعى تنها كسانى هستند كه به خدا و رسولش ايمان آورده‌اند، سپس هرگز شك و ريبى به خود راه نداده، و با اموال و جانهاى خود در راه خدا جهاد كرده‌اند» (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ).

آرى! نخستين نشانه ايمان عدم ترديد و دو دلى در مسير اسلام است، نشانه دوم جهاد با اموال، و نشانه سوم كه از همه برتر است جهاد با انفس (جانها) است.

و لذا در پايان آيه مى‌افزايد: «چنين كسانى راستگويانند» و روح ايمان در وجودشان موج مى‌زند (أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ).

اين معيار را كه قرآن براى شناخت «مؤمنان راستين» از «دروغگويان متظاهر به اسلام» بيان كرده، معيارى است روشن و گويا براى هر عصر و زمان، براى جدا سازى مؤمنان واقعى از مدعيان دروغين، و براى نشان دادن ارزش ادعاى كسانى كه همه جا دم از اسلام مى‌زنند و خود را طلبكار پيامبر صلّى اللّه عليه و اله مى‌دانند ولى در عمل آنها كمترين نشانه‌اى از ايمان و اسلام ديده نمى‌شود.

(آيه 16)-

شأن نزول:

جمعى از مفسران گفته‌اند كه: بعد از نزول آيات گذشته گروهى از اعراب خدمت پيامبر صلّى اللّه عليه و اله آمدند و سوگند ياد كردند كه در ادعاى ايمان صادقند، و ظاهر و باطن آنها يكى است، آيه نازل شد (و به آنها اخطار كرد كه نيازى به سوگند ندارد خدا درون و برون همه را مى‌داند).

تفسير:

منت نگذاريد كه مسلمان شده‌ايد! در آيات گذشته نشانه‌هاى مؤمنان راستين بيان شده بود و چنانكه در شأن نزول ذكر شد جمعى از مدعيان اصرار داشتند كه حقيقت ايمان در قلب آنها مستقر است، قرآن به آنها و به تمام كسانى كه همانند آنها هستند اعلام مى‌كند كه نيازى به اصرار و سوگند نيست، در مسأله «ايمان» و «كفر» سر و كار شما با خدائى است كه از همه چيز با خبر است.

مخصوصا با لحنى عتاب آميز در آيه مورد بحث مى‌گويد: به آنها «بگو: آيا خدا را از ايمان خود با خبر مى‌سازيد؟ در حالى كه خداوند تمام آنچه را در آسمانها