داده شده است؟

ولى دنباله خود آيه در حقيقت به اين سؤال از دو راه پاسخ مى‌دهد.

نخست مى‌گويد: «و هر كسى (كه در انفاق) بخل ورزد نسبت به خود بخل كرده است» (وَ مَنْ يَبْخَلْ فَإِنَّما يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ).

چرا كه نتيجه انفاقها هم در دنيا به خود شما باز مى‌گردد، زيرا فاصله‌هاى طبقاتى كم مى‌شود، آرامش و امنيت در جامعه حكم فرما مى‌گردد، محبت و صفا و صميميت جاى كينه و عداوت را مى‌گيرد اين پاداش دنيوى شماست.

و هم در آخرت در برابر هم درهم و دينارى مواهب و نعمتهائى به شما ارزانى مى‌دارد كه هرگز به فكر بشرى خطور نكرده است، بنابر اين هر قدر بخل كنيد به خودتان بخل كرده‌ايد! به تعبير ديگر مسأله انفاق در اينجا بيشتر ناظر به انفاق براى جهاد است و واضح است كه هر گونه كمك به پيشرفت امر جهاد ضامن حفظ موجوديت و استقلال و شرف يك جامعه است.

پاسخ ديگر اين كه: «و خداوند بى‌نياز است و شما همه نيازمنديد» (وَ اللَّهُ الْغَنِيُّ وَ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ).

او هم از انفاق شما بى‌نياز است، و هم از اطاعتتان، اين شما هستيد كه در دنيا و آخرت نياز به لطف و رحمت و پاداش او داريد.

اصولا موجودات امكانيه و ما سوى اللّه سر تا پا فقر و نيازند، و غنىّ بالذّات تنها خداست، آنها حتى در اصل وجودشان دائما وابسته به اويند، و لحظه به لحظه از منبع لا يزال فيض وجود او مدد مى‌گيرند كه اگر يك لحظه از آنها قطع فيض كند هستى همه بر باد مى‌رود «و فرو ريزند قالبها»! آخرين جمله هشدارى است به همه مسلمانان كه قدر اين نعمت بزرگ و موهبت عظيم را بدانيد كه خداوند شما را پاسدار آئين پاكش قرار داد تا حاميان دين و ياوران پيامبر او باشيد «و هر گاه سرپيچى كنيد، خداوند گروه ديگرى را جاى شما مى‌آورد پس آنها مانند شما نخواهند بود» و سخاوتمندانه در راه خدا انفاق‌