منظور از «دخان مبين» همان دود غليظى است كه در پايان جهان و در آستانه قيامت صفحه آسمان را مى‌پوشاند، و نشانه فرا رسيدن لحظات آخر دنيا و سر آغاز عذاب اليم الهى براى ظالمان و مفسدان است.

(آيه 12)- وحشت و اضطراب تمام وجود آنها را فرا مى‌گيرد، و پرده‌هاى غفلت از مقابل چشمشان كنار مى‌رود، و به اشتباه بزرگ خود واقف مى‌شوند رو به درگاه خدا مى‌آورند و مى‌گويند: «پروردگارا! عذاب را از ما بر طرف كن كه ايمان مى‌آوريم»! (رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ).

(آيه 13)- ولى او دست رد بر سينه اين نامحرمان زده، مى‌فرمايد: «اينها چگونه و از كجا متذكر مى‌شوند (و از راه خود باز مى‌گردند) با اين كه رسول آشكار (با معجزات و دلائل روشن) به سراغ آنها آمد»؟! (أَنَّى لَهُمُ الذِّكْرى‌ وَ قَدْ جاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ).

رسولى كه هم خودش آشكار بود و هم تعليمات و برنامه‌ها و دلائل و معجزاتش همه مبين و واضح بود.

(آيه 14)- اما آنها به جاى اين كه سر بر فرمان او نهند و به خداوند يگانه ايمان آورند و دستوراتش را به جان پذيرا شوند «از او روى گردان شدند و گفتند: او ديوانه‌اى است كه ديگران اين مطالب را به او القا كرده‌اند»! (ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ قالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ).

(آيه 15)- سپس مى‌افزايد: «ما كمى عذاب را از شما بر طرف مى‌سازيم (ولى عبرت نمى‌گيريد و) بار ديگر به كارهاى خود باز مى‌گرديد» (إِنَّا كاشِفُوا الْعَذابِ قَلِيلًا إِنَّكُمْ عائِدُونَ).

(آيه 16)- و در اين آيه مى‌فرمايد: ما از آنها انتقام مى‌گيريم «در آن روز كه آنها را با قدرت خواهيم گرفت؛ آرى ما انتقام گيرنده‌ايم» (يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرى‌ إِنَّا مُنْتَقِمُونَ).

(آيه 17)- در تعقيب آيات گذشته كه از سركشى مشركان عرب و عدم تسليم آنها در مقابل حق سخن مى‌گفت، در اينجا به نمونه‌اى از امم پيشين كه آنها نيز همين‌