فصل چهل و سوّم: احكام قصاص‌

قتل عمد و شبه عمد

سؤال 1249- اگر مأمورى در تعقيب متّهمى به سوى او تيراندازى كند و متّهم به قتل برسد، آيا اين قتل عمد است يا شبه عمد؟ حكم مسأله چيست؟

جواب: اين مسأله داراى چند صورت است:

صورت اوّل: اين كه شخص فرارى، متّهم به انجام گناه كوچكى است كه مجازات تعزير دارد، در اين صورت غير از تيراندازى هوايى يا به اطراف، كار ديگرى نمى‌توان كرد زيرا مفروض مسأله استحقاق چنين مجازاتى را حتّى پس از ثبوت جنايت ندارد.

صورت دوّم: آن است كه عدم واكنش شديد در برابر چنين جرمى نظم كلّى جامعه را به هم مى‌ريزد و براى كلّ اجتماع خطر دارد. در اين صورت بايد از طريق «الاسهل فالاسهل» و استفاده از سلسله مراتب اقدام كرد و اگر چاره‌اى جز تيراندازى مثلا به سوى پاهاى متّهم نبوده و مأمور هم از مهارت كافى برخوردار بوده و در عين حال تير خطا رفت و به محلّى كه مايه قتل اوست اصابت كرد، خونش هدر است نه قصاص دارد نه ديه؛ زيرا كارى كه با اذن حاكم شرع انجام شده و طرف هم مستحقّ آن است، ديه ندارد.

صورت سوّم: در صورتى كه موجب اختلال كلّى نباشد ولى جرم، جرم سنگينى است كه اگر در خصوص آن جرم اقدامى نشود (مانند قاچاقچيان اسلحه براى دشمن در مواقع جنگ) كه اگر در مناطق حسّاس جلوگيرى نكنيم كشته‌هاى زيادى مى‌دهيم بى‌آن كه حتّى سرنوشت جنگ عوض شود و در اينجا نيز