هيچ‌كس مانع انتقاد نيست؛ امّا ...

موضوع ديگر كه توجّه به آن لازم است، اين است كه هيچ دانشمند و دانش‌پژوهى نمى‌گويد بايد در برابر تمام افكار فلان فيلسوف- هرقدر عاليقدر و نابغه باشد- تسليم شد.

اصولًا تسليم بلاشرط در مباحث علمى مفهوم ندارد و با روح تحقيق هرگز سازگار نيست.

علم و فلسفه بايد مرتّباً به پيش بروند و راه پيشرفت و تكامل آن، چيزى جز تحقيق و بررسى و انتقاد نيست.

ما نه «ابن سينا» را معصوم مى‌دانيم و نه تمام افكار او را صحيح و مطابق با واقع. ما دائماً به منطق و استدلالات آنها مى‌نگريم و از افكار بلند آنها احياناً الهام مى‌گيريم، و آنچه را با فكر خودمان صحيح يافتيم، مى‌پذيريم و الّا رد مى‌كنيم.

اين سخن خيلى عوامانه است كه كسى بگويد: چون گفتار مستدلّ «ابن سينا» را در بحث ابطال عود ارواح، پذيرفته‌اى، بايد همه سخنان او را بپذيرى.

و از آن عوامانه‌تر اين كه كسى تمام افكار شخصى همچون «ابن سينا» را به خاطر اين كه نظريّه‌اش در فلان مسئله، مردود شناخته شده، يكجا كنار بزند و تمام آراءِ عميق‌