غضب سرعت مى‌كنند (چرا كه گرفتار قضاوت‌هاى عجولانه مى‌شوند). [1]

2- كمى ظرفيت: افرادى كه داراى روح بزرگ، و فكر گسترده هستند، حوادث تلخ را در درون جان خود، تحمل مى‌كنند و نگه مى‌دارند، ولى افراد كم ظرفيت با كمترين ناملائمى از ناملائمات بر مى‌آشوبند، و گاه به زمين و زمان بد مى‌گويند.

حديث بالا كه سرعت غضب را از خوى جهّال شمرده بود اشاره‌اى به اين حقيقت نيز مى‌تواند داشته باشد.

3- تكبر و خودبرتر بينى: افراد متكبر افرادى پر توقع‌اند و هميشه مايل هستند كه ديگران حريم آنها را حفظ كنند، مقدم آنها را خير مقدم بدانند و گرامى دارند و امتيازات خاصى براى آنها قائل شوند، اما هنگامى كه اين عكس العمل‌ها را از مردم نمى‌بينند به سرعت عصبانى و خشمگين مى‌شوند، در حالى كه ريشه اصلى بدبختى در وجود خود آنها است و دوستان و اطرافيان مردم گناهى ندارند.

در حديثى از حضرت مسيح عليه السلام نقل شده كه ضمن شرح اسباب غضب يكى از عوامل آن را تكبر و عجب و خودبينى برشمرد. [2]

در حديث ديگرى از همان حضرت آمده است كه حواريون به او گفتند اى آموزنده نيكى‌ها به ما بگو از همه خطرناك‌تر چيست؟ فرمود: غضب خداوند است، عرض كردند: با چه وسيله‌اى از غضب خداوند در امان باشيم، فرمود: غضب نكنيد.

عرض كردند سرچشمه غضب چيست؟ فرمود: «الْكِبْرُوا التَّجَبُّرُ وَ مَحْقَرَةُ النَّاسِ؛ تكبر و خودبزرگ بينى و مردم را كوچك شمردن». [3]

4- حسد و كينه توزى: افراد حسود و كينه توز، مواد اصلى كينه توزى را در درون دل نهفته‌اند، و دقيقاً همچون مخزن باروتى است كه با نزديك شدن به جرقه كوچكى شعله‌ور مى‌گردد، و آتش خشم از تمام وجودشان ظاهر مى‌شود. در حديثى از اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌خوانيم كه فرمود: «الْحِقْدُ مَثارُ الْغَضَبِ؛ كينه توزى سبب خشم‌

[1]. شرح غررالحكم، جلد 6، صفحه 28، حديث 9351.

[2]. محجة البيضاء، جلد 5، صفحه 304.

[3]. سفينة البحار، ماده غضب.