«كَيْفَ مُداعَبَةُ بَعْضِكُمْ بَعْضاً؛ چگونه شما با يكديگر شوخى مى‌كنيد»؟

او پاسخ گفت: بسيار كم.

امام فرمود: «فَلا تَفْعَلُوا فَانَّ الْمُداعَبَةَ مِنْ حُسْنِ الْخُلْقِ، وَ انَّكَ لَتُدْخِلُ بِها السُّرُورَ عَلى اخِيكَ وَ لَقَدْ كانَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله يُداعِبُ الرَّجُلَ يُرِيدُ انْ يَسُرَّهُ؛ اين كار را نكنيد (و مزاح را ترك نگوييد) زيرا مزاح شاخه‌اى از حسن خلق است، و به وسيله آن شادى در دل برادر مؤمن خود وارد مى‌كنى و پيامبر صلى الله عليه و آله با افرادى شوخى مى‌كرد، تا آنها را خوشحال كند». [1]

3- در حديث ديگرى از همان امام عليه السلام مى‌خوانيم كه فرمود: «ما مِنْ مُؤْمِنٍ الَّا وَ فِيهِ دُعابَةٌ، قُلْتُ وَ مَا الدُّعابَةُ قالَ الْمَزاحُ؛ هيچ مؤمنى نيست مگر اين كه در او دعابه وجود دارد، راوى مى‌گويد: سؤال كردم دعابه چيست؟ فرمود: مزاح است». [2]

از اين تعبير استفاده مى‌شود مؤمنان نبايد خشك باشند، و يكى از شاخه‌هاى حسن خلق مزاح‌هاى حساب شده و توأم با تقوا است.

4- از روايات استفاده مى‌شود كه گاه پيشوايان معصوم عليهما السلام ديگران را تشويق مى‌كردند كه در مجلس آنها مزاح كنند و مايه ادخال السّرور گردند. مرحوم‌ «كلينى» در كتاب‌ «كافى» در حديثى نقل مى‌كند، كه يك نفر اعرابى بود كه گاه خدمت پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌آمد و هديه‌اى مى‌آورد، سپس عرض مى‌كرد: پول هديه ما را محبت فرمائيد. پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌خنديد. و لذا گاهى كه حضرت اندوهگين مى‌شد، مى‌فرمود:

اعرابى كجا است اى كاش مى‌آمد. [3]

5- در احاديث، نمونه هايى از مزاح‌هاى پيامبر صلى الله عليه و آله به افراد ديده مى‌شود كه در نوع خود جالب و آموزنده است از جمله در حديثى داريم كه: زنى به نام‌ «امّ ايمن» خدمت پيامبر عليه السلام آمده عرض كرد: همسرم از شما دعوت كرده، فرمود: همسرت كيست، همان كسى كه در چشمش سفيدى است. زن عرض كرد به خدا سوگند چشم او سفيد نيست، فرمود: من مى‌دانم كه در چشم او سفيدى است، عرض كرد:

«لا وَاللَّهِ‌؛ نه به خدا سوگند». فرمود: «هر كسى در چشمانش سفيدى (و سياهى) است». [4]

[1]. اصول كافى، جلد 2، صفحه 663، حديث 3.

[2]. همان، حديث 2.

[3]. همان، حديث 1.

[4]. تنبيه الخواطر، جلد 1، صفحه 112.