در حديثى از
امام اميرمؤمنان على عليه السلام مىخوانيم:
«بِكَثْرَةِ التَّكَبُّرِ يَكُونُ التَّلَفُ؛ فزونى تكبّر
مايه اتلاف (اسباب موفّقيّت) است». [1]
اين سخن را
به گونه ديگرى نيز مىتوان تفسير كرد و آن اينكه بسيارى از جنگها و خونريزىها و
ويرانىها از تكبّر و استكبار سرچشمه مىگيرد، گروهى خودخواه زمام امور كشورهاى
جهان را به دست مىگيرند و هر يك مىخواهد بر ديگران برترىجويى كند و همين امر
سبب درگيرى ميان آنان مىگردد، خونهاى بى گناهان در اين راه ريخته مىشود و
خانهها ويران مىگردد.
گاه تكبّر به
صورت گروهى ظاهر مىشود و نژاد خود را برتر از نژادهاى ديگر مىپندارد و همين
برترىجويى نژادى يكى از اسباب مهمّ جنگها در طول تاريخ بوده است.
برترىجويى
نژاد ژرمن يكى از علل عمده بروز جنگهاى جهانى بود كه ميليونها كشته و مجروح و
ميلياردها ميليارد، زيان و ضرر به جاى گذاشت.
كوتاه سخن
اينكه: اگر ضايعات تكبّر را در روح و جسم انسان و در زندگى فردى و اجتماعى او مورد
بررسى قرار دهيم خواهيم ديد كه هيچ صفتى از صفات ذميه، تا اين حدّ ويرانگر نبوده و
پيامدهاى شوم نداشته است.
***
8- درمان تكبّر
بزرگان اخلاق
در باره راه درمان تكبّر، بحثهاى بسيار مشروح دارند كه غالب آنها بر اين محور دور
مىزند كه راه درمان تكبّر، دو راه است: راه «علمى»
و راه «عملى».
امّا راه
علمى، به اين صورت است كه افراد متكبّر درباره خود بينديشند كه كيستند و چيستند؟ و
كجا بودند؟ و به كجا مىروند؟ و سرانجام كار آنها چه خواهد شد؟
و نيز در
باره عظمت خداوند بينديشند و خود را در برابر ذات بى مثال او ببينند.
تاريخ سراسر
عبرت جهان را بررسى كنند، در باره سرنوشت فرعونها و نمرودها و