هر مكتب و مذهبى بر يك محورى مى‌چرخد كه آن محور اصلى، نظام ارزشى آن مكتب محسوب مى‌شود؛ به مثالهايى در اين زمينه توجّه كنيد:

الف- نظام ارزشى جامعه طاغوتى فرعونى، طبق آنچه در آيه 51 سوره زخرف، از زبان خود فرعون آمده، چنين بيان شده است:

«وَ نادى‌ فِرْعَوْنُ فِي قَوْمِهِ قالَ يا قَوْمِ أَ لَيْسَ لِي مُلْكُ مِصْرَ وَ هذِهِ الْأَنْهارُ تَجْرِي مِنْ تَحْتِي أَ فَلا تُبْصِرُونَ‌؛ فرعون در ميان قوم خود ندا داد و گفت: «اى قوم من! آيا حكومت مصر از آن من نيست؟ و اين نهرها تحت فرمان من جريان ندارد؟ آيا نمى‌بينيد؟»

افتخار فرعون به تسلّط بر مصر و در اختيار داشتن حكومت مصر است، آن هم حكومتى استبدادى و ديكتاتورى؛ اين نظام ارزشى فرعون است؛ بنابراين، از نظر فرعون و فرعونيان انسانهاى خوب، حكّام و فرمانروايان هستند؛ هر چند جنايتكارترين و ظالمترين افراد باشند! و انسانهاى بد، كسانى هستند كه فاقد قدرت و سلطه باشند، هر چند از نظر اخلاقى، متخلّق به بهترين صفات باشند! بدين جهت فرعون در اعتراض به نبوّت حضرت موسى عليه السلام مى‌گويد:

«فَلَوْ لا أُلْقِيَ عَلَيْهِ أَسْوِرَةٌ مِنْ ذَهَبٍ أَوْ جاءَ مَعَهُ الْمَلائِكَةُ مُقْتَرِنِينَ‌ [1]؛ (اگر موسى راست مى‌گويد) چرا دستبندهاى طلا به او داده نشده، يا اين كه چرا فرشتگان دوشادوش او نيامده‌اند (تا گفتارش را تأييد كنند)؟!»

يعنى چون موسى عليه السلام طبق نظام ارزشى فرعون داراى ثروت و قدرت و حكومت نيست، پس نمى‌تواند پيامبر خدا باشد!

نتيجه اين كه، نظام ارزشى جامعه فرعونى، قدرت و ثروت و زينت است.

ب- نظام ارزشى بعضى از جوامع و مكاتب ديگر، فزونى فرزندان و مال و ثروت است. در آيه شريفه 35 سوره سبأ مى‌خوانيم:

«وَ قالُوا نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوالًا وَ أَوْلاداً وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ‌؛ و گفتند: اموال و اولاد ما (از همه) بيشتر است (و اين نشانه علاقه خدا به ماست!)؛ و ما هرگز مجازات نخواهيم شد!»

نظام ارزشى اينان، نيروى انسانى بيشتر و اقتصاد قويتر است، طبق اين عقيده‌

[1] سوره زخرف، آيه 53.