به خاطر بياوريد هنگامى را كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم يكى از رازهاى خود را به بعضى از همسرانش گفت، ولى او رازدارى نكرد و به ديگران خبر داد، و خداوند پيامبرش را از اين افشاى «سرّ» آگاه ساخت، او قسمتى از آن را براى همسرش بازگو كرد و از قسمت ديگر آن خوددارى نمود.»

در مورد اين كه اين راز چه بود و كدام يك از همسران پيامبر، راز آن حضرت صلى الله عليه و آله و سلم را فاش نمودند، در بحث شأن نزول مطالبى بيان كرديم.

از مجموع اين آيات برمى‌آيد كه بعضى از همسران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم نه تنها او را با سخنان خود ناراحت مى‌كردند، بلكه مسأله رازدارى، كه از مهمترين شرايط يك همسر با وفا است، نيز در آن‌ها نبود. امّا بعكس، رفتار پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم با آن‌ها با تمام اين اوصاف چنان بزرگوارانه بود كه حتّى حاضر نشد تمام رازى كه همسرش افشا كرده بود به رخ او بكشد، بلكه تنها به قسمتى از آن اشاره كرد. و لذا در حديثى از امير مؤمنان على عليه السلام مى‌خوانيم:

ما اسْتَقْصى‌ كَريمٌ قَطُّ لِانَّ اللَّهَ يَقُولُ‌ عَرَّفَ بَعْضَهُ وَ أَعْرَضَ عَنْ بَعْضٍ‌ [1]

افراد كريم و بزرگوار هرگز در مقام احقاق حق شخصى خويش تا آخرين مرحله، پيش نمى‌روند؛ زيرا خداوند در اينجا براى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم مى‌فرمايد: «او قسمتى را خبر داد و از قسمتى خوددارى كرد.

سپس روى سخن را به آن دو كه در توطئه بالا دست داشتند كرده، مى‌فرمايد:

«إِنْ تَتُوبا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُما؛ اگر شما از كار خود توبه كنيد، و دست از آزار پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم برداريد به سود شماست؛ زيرا دل‌هاى شما با اين عمل از حق منحرف گشته، و به گناه آلوده شده است.» منظور از اين دو نفر، به تصريح مفسّران شيعه و اهل سنّت، «حفصه» دختر عمر و «عايشه» دختر أبو بكر بوده است. [2] و از

[1] الميزان، جلد 19، صفحه 338.

[2] ابن عباس مى‌گويد: از «عمر» پرسيدم آن دو نفر از همسران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم كه بر ضدّ او دست‌به‌دست هم داده بودند، چه كسانى بودند؟ «عمر» گفت: «حفصه» و «عايشه» بودند. سپس افزود: به خداوند سوگند ما در عصر جاهليّت براى زنان چيزى قائل نبوديم، تا اين كه خداوند آياتى را درباره آن‌ها نازل كرد، و حقوقى براى آنان قرار داد (و آن‌ها جسور شدند). (صحيح بخارى، جلد 6، صفحه 195، به نقل از تفسير نمونه، جلد 24، صفحه 277).