المسجد الحرام» را مساوى با «ايمان به خداوند و هجرت در راه او و جهاد با جان و مال» مى‌دانند زير سؤال مى‌برد. شرح بيشتر را در ادامه بحث خواهيم آورد.

شأن نزول‌

آيه «سِقايَةَ الْحاجِ‌» خبر از حادثه‌اى مى‌دهد كه در عصر نبوى رخ داده است و صرفاً بيان يك قانون كلّى نيست؛ يعنى حقيقتاً چنين مقايسه‌اى انجام شده است.

بنابراين، آيه شريفه شأن نزولى دارد، بدين جهت شأن نزول‌هاى متعدّدى براى آن ذكر شده، كه خلاصه معروف‌ترين آن‌ها به شرح زير است:

«عبّاس»، عموى پيامبر، و «شيبه»، كه از فرزندان عبد المطّلب است، در مسجد الحرام با هم گفت‌وگو مى‌كردند.

عبّاس خطاب به شيبه گفت: خداوند متعال افتخارى نصيب من كرده، كه نصيب هيچ كس ننموده، و آن «سِقايَةَ الْحاجِ‌» [1] است.

«شيبه» در پاسخ گفت: خداوند افتخار «عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌» [2] را نصيب من كرده است و افتخارى بالاتر از كليددارى كعبه وجود ندارد. بنابراين افتخارى كه‌

[1] سيراب كردن حجّاج در «منى» و «عرفات» و «مشعر الحرام» در موسم حج را سقاية الحاج مى‌گويند. سرزمين‌هاى سه‌گانه فوق، هيچ‌گاه از خود آب نداشته و همواره آب آن از نقاط ديگر تأمين مى‌شده است، حتّى امروزه آب مورد استفاده حجّاج در اين امكنه مقدّس سه‌گانه، از مكّه مكرّمه يا نقاط ديگر از طريق شبكه لوله‌كشى تأمين مى‌شود. در زمان‌هاى قديم حجّاج مجبور بودند آب مورد نيازشان را، در ايّامى كه در منى و عرفات و مشعر الحرام هستند، از مكّه همراه خويش ببرند. بدين جهت روز هشتم ذيحجّه، كه حجّاج در آن زمان‌ها در چنين روزى آب مورد نياز را تهيّه و بر شتران بار مى‌كردند، «يوم التروية» (روز برداشتن آب) ناميده شد. به هر حال، عبّاس عموى پيامبر در زمان خودش مسئول آب‌رسانى به حجّاج بوده و اين مسئوليّت، مخصوصاً در آن عصر و زمان، بسيار مهمّ بوده است، زيرا ضرورى‌ترين نياز حجّاج در «منى» و «مشعر الحرام» و «عرفات» آب بوده است.

[2] با توجّه به اهمّيّت فوق العاده «مسجد الحرام» كه به تعبير قرآن مجيد اوّلين خانه‌اى است كه ساخته شده و مقدّس‌ترين مكان روى زمين است به گونه‌اى كه هر ركعت نماز در آن (طبق برخى روايات) برابر با يك ميليون ركعت نماز در مكان‌هاى ديگر است، مسأله «كليددارى كعبه» و «عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌» اهمّيّت ويژه‌اى دارد، كليددار كعبه مسئول حفظ و حراست و مرمّت و بازسازى كعبه معظّمه و مسجد الحرام بوده است.