كاملًا مجهّز و آماده به سمت حجاز حركت كردند.

اين خبر به مسلمانها و شخص پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله رسيد. رسول اكرم صلى الله عليه و آله مسلمانها را تشويق كرد تا به استقبال دشمن بروند، نه اين كه در مدينه بنشينند تا دشمن به آنها حمله كند. و اين تاكتيك جنگى خوبى است؛ زيرا حالت دفاعى و انفعالى گرفتن درست نيست، بلكه در مقابل تهاجم دشمن، بايد دست به تهاجم زد.

اتّفاقاً زمان وقوع اين جنگ زمان مناسبى نبود؛ زيرا از يك سو، گرماى سوزناك عربستان و از سوى ديگر، هنگام تابستان انبارهاى غذايى سال گذشته مسلمانان به انتها رسيده و موادّ غذايى تازه هم برداشت نشده بود؛ و از سوى سوم، فاصله مدينه تا تبوك فاصله بسيار زيادى بود كه مسلمانها بايد پياده اين مسير را طى كنند، چون به هر ده نفر بيش از يك مركب نمى‌رسيد، بدين جهت بايد به نوبت سوار شوند. به هر حال فرمان آماده باش صادر شد، ته‌مانده انبارهاى غذايى جمع و جور شود، كه حاصل آن جز مقدارى خرماى خشكيده و احياناً گنديده و فاسد چيزى نبود. لشكر سى هزار نفرى مسلمانان به فرماندهى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله به سوى تبوك حركت كرد. تشنگى و گرسنگى لشكريان اسلام را آزار مى‌داد، پاهاى عدّه‌اى از سربازان اسلام بر اثر پياده روى آبله زده بود، ولى با تمام مشكلات به مسير خود ادامه دادند. سپاهيان اسلام در مسير راه و بازگشت، آن قدر مشكل داشتند كه لشكر آنان بر اثر مشكلات و سختيها «جيش العسرة» (لشكر مشكلات) نام گرفت. [1]

هنگامى كه روميان مطّلع شدند كه لشكر سى هزار نفرى مسلمانان راه طولانى مدينه تا تبوك را با كمترين امكانات و به صورت پياده طى كرده، و با قلب مملوّ از عشق و ايمان به استقبال نبرد با دشمن خدا آمده است، تصميم به عقب‌نشينى و بازگشت گرفتند. «قيصر» پادشاه شامات دستور عقب‌نشينى داد. مسلمانان وقتى‌

[1] بدون شك اگر اين استقامتها و پايمرديها و تحمّل‌ها نبود، اكنون اسلام به دست ما نرسيده بود، بدين جهت نبايد اسلام را ارزان از دست بدهيم كه ارزان بدست نيامده است!