اهمّيت اسناد

اسناد از آن جهت كه تنها طريق مناسب براى نسبت دادن كلامى به گوينده‌اش است، بسيار با اهمّيت است؛ چه آن كلام، حديث و گوينده‌اش پيامبر صلى الله عليه و آله باشد، و چه خبرى تاريخى و گوينده‌اش مورّخ باشد، و چه هر خبر ديگرى از هر گوينده‌اى؛ ليكن اين اهمّيت در نقل احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله قابل مقايسه با نقل ساير اخبار نيست؛ زيرا حلال و حرام الهى، به وسيله احاديث به اثبات مى‌رسند. بنا بر اين، بسيار مهم است كه بدانيم ناقلان هر يك از احاديث، چه كسانى‌اند و آيا افرادى مورد اعتماد بوده‌اند تا ما به صحّت آنچه كه آنها به پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت داده‌اند، يقين كنيم يا اين چنين نبوده‌اند و آنچه كه آنها به پيامبر صلى الله عليه و آله نسبت داده‌اند، نمى‌تواند براى فتواى فقها و عمل مكلّفان، مستند واقع شود.

در مقابل، تصوّر كنيد اگر از اسناد استفاده نمى‌شد (يعنى احاديث و اخبار با گذشت زمان، بدون ذكر واسطه‌ها به گويندگانش نسبت داده مى‌شدند)، چه اتّفاقى مى‌افتاد. روشن است كه هر كس، هر چه مى‌خواست، مى‌توانست به ديگرى نسبت دهد، بدون آن كه طريقى براى بررسى اين نسبت‌ها وجود داشته باشد.

در اهمّيت اسناد، سخنان بسيارى از محدّثان و علماى بزرگ نقل شده است.

براى توجّه بيشتر به اهمّيت استفاده از اسناد، در ذيل، دو نمونه از اين سخنان آورده مى‌شود:

عبد اللَّه بن مبارك (118- 181 ق)[1] گفته است:

اسناد، از دين است و اگر اسناد نمى‌بود، همانا هر كس هر آنچه كه مى‌خواست، مى‌گفت.[2]

[1]. براى آگاهى از شرح حال وى، ر. ك: فصل ششم، ص 230.

[2]. معرفة علوم الحديث، ص 6.