اين اختلافات، هر يك از دو گروه را به مبارزه شديد با طرف مقابل، وا داشته بود و كار را در مواردى به سبّ و شتم و لعن و تكفير، رسانده بود تا اين كه ملّا محمّد باقر بن محمّد اكمل، وحيد بهبهانى (م 1206 ق)، براى مبارزه جدّى با اخباريگرى و دفاع از اجتهاد اصولى به كربلا- كه مركز اخباريان بود- رفت‌[1]

و در آن‌جا، از يك سو با برپا كردن تدريس اصول، و از سوى ديگر، با مناظره‌هاى پياپى با اخباريان، بخصوص با شيخ يوسف بحرانى- كه در آن زمان، رئيس اخباريان بود- مبارزه خود را شدّت بخشيد، تا اين‌كه در اين مبارزه، پيروز گرديد و چنان كه در سطور پيش اشاره شد، مناقشات او سبب شد شيخ يوسف بحرانى، از تعصّب نسبت به آراى خود، عدول كند و در زمره اخباريان معتدل در آيد.[2]

شيخ يوسف بحرانى، كه از عظمت روحى خاصّى برخوردار بود، در برابر برخوردهاى شديد وحيد بهبهانى، از جمله ممنوع كردن شركت در درس و نماز او، با ملايمت و مهربانى برخورد كرد و در عين شهرت و محبوبيت فراوان، مقابله به مثل نكرد، بلكه به رشد وحيد، كمك مى‌نمود و چنان كه گذشت، نقش او در كاهش اختلافات اين دو جريان، بسيار مؤثّر بود. حتّى در پيروزى وحيد بهبهانى نيز نبايد نقش او را ناديده گرفت.

نگارش ردّيه بر اخباريگرى‌

پس از شكست خوردن اخباريان از وحيد بهبهانى و افتادن گوى به دست دانشمندان اصولى، در اواخر قرن دوازدهم و اوايل قرن سيزدهم، شاهد نگارش ردّيه‌هاى متعدّد بر اخباريان هستيم.[3]

خود وحيد بهبهانى، كتاب الاجتهاد و الأخبار را در ردّ اخباريه و

[1]. تاريخ علم اصول از نگاه شهيد صدر، ص 125.

[2]. موسوعة طبقات الفقهاء، ج 12، ص 323. نيز، رك: تاريخ علم اصول از نگاه شهيد صدر، ص 125.

[3]. البته پيش از اين زمان نيز اخباريه، كم و بيش، مخالفانى نيز داشت و برخى دانشمندان در ردّ آنها كتاب‌مى‌نوشتند. از آن جمله است: تقويم الايمان و تحقيق الايقان، از محمّد باقر بن اسماعيل حسينى خاتون آبادى( م 1127 ق)، معروف به مدرّس، از دانشمندان معاصر شاه سليمان صفوى. اين كتاب در دو مجلّد و يك خاتمه، تدوين گرديده كه در بخشى از آن، به ردّ شبهات اخباريان خراسان مى‌پردازد( فهرست نسخ خطّى كتاب خانه آستان قدس رضوى، ج 14، ص 153).