نام کتاب : انديشه اجتماعى در روايات امر به معروف و نهى از منكر نویسنده : صديق اورعى، غلامرضا جلد : 1 صفحه : 81
مورد امور گوناگون قابل تغيير است. تعارض شناختى، از عوامل اصلى تغيير موضع روانى است.
با توجّه به مطالب پيشين، درمىيابيم كه گروه و جامعه، در مورد اشخاص تشويق و تنبيه ارائه مىكنند تا رفتار آنان را تحتتأثير قرار دهند. اگر شخص يا اشخاصى باشند كه از تشويقهاى ارائه شده از سوى گروه و جامعه به شوق نيايند و از تنبيههاى آن زجر و رنج نكشند، تحتتأثير قرار نمىگيرد و رفتارشان را تغيير يا تداوم (برحسب مورد) نمىدهند.
گروه و جامعه براى اين كه وضعيتى داشته باشد كه تشويقهايش اشخاص را به شوق آورد و تنبيههايش افراد را دچار رنج كند، يعنى براى اين كه كنترل اجتماعىشان مؤثر شود، بايد بينش و نگاه خاص خود را به امور و اشياء جهان، به اشخاص القا كند؛ يعنى درونى كردن ارزشها و باورهاى گروه و جامعه در شخص. نيز شخص بايد ويژگىهايى داشته باشد كه فرايند ياد شده قابل تحقق باشد. تمايل افراد به تعلق، احترام، خوب بودن و امنيتِ آن چه دارد (مواجه نشدن با تهديد) همين ويژگىها هستند. به عبارت ديگر، همه مكانيزمهاى اجتماعى، با وجود نيازهاى اساسى انسان مؤثر مىافتد و اگر اين نيازها نباشد، اين مكانيزمها مؤثر نخواهند بود.
جامعه و گروه با القاى باورها و ارزشها و درونى ساختن آنها در شخص، خوبى و بدى را تعريف مىكند و چون افراد تمايل دارند خوب باشند، مىكوشند مطابق معيار جامعه رفتار كنند؛ در حالى كه اگر تعريف جامعه و گروه از خوبى را نپذيرند، تمايل به خوب بودن، آنها را به سوى انطباق با معيار گروه سوق نخواهد داد.
نيز اگر شخص نخواهد مورد قبول فلان گروه يا جامعه خاص قرار گيرد، فشارهاى ارزشى و عاطفى آن گروه يا جامعه معيّن بر اين شخص، اثر كنترلى نخواهد گذاشت. براى مثال وقتى امام خمينى رحمه الله مىفرمايد هر وقت آمريكا از ما تعريف كند، ما بايد به خودمان شك كنيم؛ يعنى ما نمىخواهيم مورد قبول آمريكا باشيم. اگر چنين باشد، طرد و فشارهاى عاطفى از سوى آمريكا بر ضد امام خمينى و پيروان ايشان، نمىتواند ايشان را كنترل و به
نام کتاب : انديشه اجتماعى در روايات امر به معروف و نهى از منكر نویسنده : صديق اورعى، غلامرضا جلد : 1 صفحه : 81