3- 1. فرآيند اجتماعى شدن‌

اجتماعى شدن عبارت است از «جريانى كه به بركت آن، شخص انسانى در طول حيات خويش، تمامى عناصر اجتماعى- فرهنگى محيط خود را فرا مى‌گيرد و درونى مى‌سازد و با ساخت شخصيت خود، تحت‌تأثير تجارب و عوامل اجتماعى معنادار، يگانه مى‌سازد تا خود را با محيط اجتماعى كه بايد در آن زيست نمايد، تطبيق دهد».[1] اين تعريف، سه وجه اساسى اجتماعى شدن را مطرح مى‌كند.

نخست «اخذ فرهنگ كه عبارت از اجتماعى شدن، روند اخذ معارف، مدل‌ها، ارزش‌ها و نمادهاست». دوم «يگانگى فرهنگ با شخصيت است. تعريف فوق مشخص مى‌كند كه به دنبال اجتماعى شدن، عناصر جامعه و فرهنگ، جزء مكمل ساخت شخصيت روانى مى‌گردند تا آن جا كه اين دو، از عناصر اصلى و بخشى از محتواى اساسى ساخت شخصيت مى‌شوند؛ البته ميزان اين يگانگى در افراد، متفاوت است. سومين وجه اجتماعى شدن عبارت است از «تطابق شخص با محيط اجتماعى. فرد اجتماعى شده، به محيط تعلق دارد و اين تعلق بدان جهت است كه او با ديگر افراد اين اجتماعات (خانواده، گروه، ملت، موسسه توليدى) وجوه مشترك متعددى دارد تا بتواند با آن ارتباط برقرار كند. او با آنها شباهت فكرى و روانى دارد. همانندى با اين ما است كه امكان مى‌دهد تا حدى هويت خاص روانى و جمعى خود را بيابيم.[2]

فرهنگ، مجموعه به هم پيوسته‌اى از شيوه‌هاى تفكر، احساس و عمل است كه ميان اعضاى يك جمع خاص، مشترك است. جريان اجتماعى شدن، موجب اخذ و درونى كردن فرهنگ مى‌شود و شخص را با محيط اجتماعى تطابق مى‌دهد. بنا بر اين، ابعاد تطابق با محيط اجتماعى، حيطه‌هاى سه‌گانه وجود انسان، يعنى تفكر، احساس و عمل است و به اين معناست كه در شيوه‌هاى تفكر، احساس و عمل، با محيط تطابق مى‌يابد. شايد كمتر

[1]. ر. ك: ترنر، جاناتان، مفاهيم و كاربردهاى جامعه‌شناسى، ص 155- 158.

[2]. ر. ك: روشه، گى، كنش اجتماعى، مقدمه‌اى بر جامعه‌شناسى عمومى، ص 148- 151.