بر اين اساس است كه ابوبصير مى‌گويد: به امام صادق عليه السلام گفتم: آيا مردم را به عقايدى كه نزد من است‌دعوت كنم؟ امام‌صادق فرمود: خير. گفتم: اگر كسى از من درخواست راهنمايى و رشد كرد او را راهنمايى كنم؟ فرمود: «بلى. اگر از تو راهنمايى خواست، راهنمايى‌اش كن و اگر بيشتر خواست، بر آن بيافزاى و اگر تو را انكار كرد، تو هم انكارش كن».[1]

براى توضيح، نكاتى را يادآور مى‌شويم. شخصى كه از عضوِ يك گروه داراى خرده فرهنگ خاص كه خرده فرهنگ خود را كتمان مى‌كند، اطلاعاتى درباره خرده فرهنگ مكتوم آنان مى‌خواهد، با يك شخص كاملًا معمولى در چنين جامعه‌اى تفاوت دارد. او درباره چنين خرده فرهنگى، از اطلاعاتى اجمالى برخوردار است و تا حدى احتمال مى‌دهد كه عناصر فرهنگى برجسته و مثبت در اين خرده فرهنگ چيست.

بدون ترديد چنين شخصى، با شخص ناآگاه از خرده فرهنگ ياد شده يا شخصى كه از سوى مخالفان با قضاوت‌هاى منفى درباره اين خرده فرهنگ آشنا شده است، تفاوت دارد.

امام صادق عليه السلام از ارائه اطلاعات به شخص ناآگاه نهى فرمود، ولى ارائه اطلاعات به خواستار راهنمايى را تجويز كرد؛ زيرا در مورد شخص دوم، دو احتمال وجود دارد: يا پس از دريافت اطلاعات، علاقه‌مند مى‌شود و درخواست اطلاعات بيشتر مى‌كند، و يا پس از دريافت اطلاعات مخالفت مى‌ورزد.

از تجويز ارائه اطلاعات به خواستار راهنمايى و مطرح كردن احتمال درخواست اطلاعات بيشتر بعد از آن و قبل از مطرح كردن احتمال انكار اطلاعات ارائه شده، نكته‌اى به دست مى‌آيد: احتمال پذيرش پيام از سوى خواستار راهنمايى زياد است. همه خوبى‌ها در جامعه، معلول اعمال جريان‌هاى اجتماعى كردن و كنترل اجتماعى در خصوص ارزش‌ها و هنجارهاى دينى است.

3- 6. زمينه‌هاى اجتماعى‌

زمينه‌هاى اجتماعى، بر عمل اجتماعى اثر دارد[2] و بر تأثير شرايط محيطى و زمينه‌اى‌

[1]. ر. ك: حُرّ عاملى، محمّد بن حسن، وسائل الشيعة، ج 16، ص 191، روايت 21318.

[2]. ر. ك: نورى، حسين بن محمّدتقى، مستدرك الوسائل، ج 12، ص 305، روايت 14157.