عقل و جهل در روايات «الكافى»

سميّه منتظر

چكيده

در اين نوشتار ، سعى بر آن است تا مفهوم عقل و جهل و آثار هر يك از آنها در روايات الكافى بررسى شود . در ابتدا مفهوم عقل ، و ضرورت و ارزش آن بررسى مى شود ، آن گاه ترغيب روايات به استفاده از عقل و آثار محروميت و دورى از عقل يادآور مى گردد . روش كار نويسنده در مقاله حاضر چنين است كه ابتدا عناوين مربوط به ترغيب به تعقّل ، انذار از بى خردى ، تقويت و ويرانى عقل و اوصاف جاهل و عاقل را از روايات كتاب الكافى استخراج مى نمايد و سپس به بررسى مفاد احاديث عقل و جهل مندرج در اين كتاب (مانند : آفرينش عقل و جهل ، تعارض عقل و دين ، مفهوم علم در احاديث عقل و جهل) مى پردازد . در ادامه ، احاديث عقل و جهل را از لحاظ سندى و دلالى ، مورد مداقه قرار داده و آن گاه به سراغ قرآن رفته و عبارات قرآنى را در مورد واژه جهل و مشتقات آن جويا شده و آثار و پيامدهاى مختلف جهل را از منظرى قرآنى ، مورد تجزيه و تحليل قرار داده است . تلاش نگارنده بر اين بوده تا ثابت كند بشر امروزى كه مدّعى برخوردارى از علم و عقل است و اين دو عنصر با ارزش را در جايى جداىِ از معارف بلند دينى جستجو مى كند ، در اشتباه بزرگى به سر مى بَرَد ؛ زيرا مراد از عقل در روايات الكافى ، نيرو و ملكه اى است كه به واسطه آن ، خوبى ها از بدى ها شناخته مى شوند و انسان را وادار به پذيرش خوبى ها و پرهيز از بدى ها وا مى دارد . اين در حالى است كه بشر امروزى على رغم ادّعاى برخوردارى از عقل ، هنوز نتوانسته است به اين مهم ، دست يابد . كليدواژه ها : عقل، جهل، الكافى، كلينى، آثار عقل، آثار جهل، جنود عقل ، جنود جهل ، چيستىِ عقل .