بود. او در هفت سالگى به مكتب رفت و در ده سالگى با پوشيدن لباس روحانيت به آموختن ادبيات عرب پرداخت. وى در سال 1315 ق، عازم عتبات عراق شد و سپس، در نجف اشرف، نزد اساتيدى چون: ميرزا حسين نورى، سيّد مرتضى كشميرى، آخوند خراسانى، سيّد محمّد كاظم يزدى و تنى چند از علماى نجف، تلمّذ كرد. پس از درگذشت آخوند خراسانى، به سامرّا رفت و در محضر درس ميرزا محمّد تقى شيرازى حضور يافت. او جمعاً حدود 24 سال در سامرّا زيست و بسيارى از تأليفات خود را در اين دوران، سامان بخشيد. آن گاه در سال 1354 ق، دوباره عازم نجف شد و تا پايان عمر (1389 ق) در آن جا اقامت داشت.[1]

برخى آثار شيخ آقا بزرگ‌

آقا بزرگ، پس از مراجعت به نجف اشرف، به چاپ كتاب بزرگ خود، الذريعة إلى تصانيف الشيعة اقدام نمود و مجلّد اوّل آن، به سال 1355 ق، و سپس مجلّدات بعدى در نجف و تهران و بيروت، چاپ شد. اين اثر، در 28 جلد به چاپ رسيده و تاكنون، ذيل‌ها و مستدرك‌ها و فهرست‌ها و معجم‌هاى متعدّدى نيز از سوى محقّقان اماميه، براى آن، منتشر شده است.

اين مجموعه، فهرست نسبتاً كاملى است از تأليفات علماى شيعه اماميّه و معرّفى آنها، در طول چهارده قرن تاريخ اسلام.

آثار ديگر وى از اين قرارند:

- طبقات أعلام الشيعة، كه ذكر احوال و آثار علماى شيعه از قرن چهارم تا چهاردهم است. اين اثر، در هجده جلد، به چاپ رسيده است؛

- مصفّى المقال‌، كه درباره مصنّفان درايه و علم رجال است؛

- هدية الرازى إلى المجدّد الشيرزاى‌، كه شرح حالى است از ميرزا محمّد حسن‌

[1]. جهت اطّلاع بيشتر، ر. ك: شيخ آقا بزرگ تهرانى، محمّدرضا حكيمى، ص 3- 9.