دو. تعليقه و حاشيه‌نويسى‌

از جمله فعّاليت‌هاى علمى عالمان دينى از قرون گذشته، نگارش حاشيه يا تعليقه زنى بر كتاب‌هاى قدما بوده است. بدين صورت كه وقتى شخصى در يكى از علوم، صاحب نظر مى‌شد، ديدگاه‌هاى خود يا ديگرانى را كه به نظرش صحيح‌تر است، ذيل مطلب يا در حاشيه، متذكّر مى‌گرديد. چه بسا شاگردانى پس از سال‌ها علم آموزى، بر آثار استادان خود، حاشيه مى‌نوشتند.

اين كار، در همه رشته‌هاى علمى رواج داشته و در سده معاصر، گسترش بيشترى يافت، البته نمودِ آن بيشتر در آثار فقهى است، بخصوص پس از نگارش كتاب‌ العروة الوثقى‌ توسّط آية اللَّه سيّد محمّد كاظم يزدى، هر مجتهدى كه مى‌خواست نظر فقهى خود را به ديگران عرضه كند، بر اين كتاب، حاشيه مى‌نوشت.

در اين جا جهت اختصار، به يكى از تعليقه نويسان مشهور، اشاره مى‌كنيم.

علّامه ميرزا ابوالحسن شَعرانى‌

آية اللَّه علّامه ميرزا ابوالحسن شعرانى، جدا از ترجمه، شرح و تصحيح بسيارى از كتاب‌ها، از معدود كسانى است كه بيشترين همّت خود را بر تعليقه‌نويسى مصروف داشته و بر آثار متنوّعى- كه بالغ بر دوازده عنوان‌اند- حاشيه نگاشته است.

نگاهى به زندگى علّامه شَعرانى (م 1352 ش)

ميرزا ابوالحسن شَعرانى، در سال 1320 ق، در تهران و در خانواده‌اى روحانى و دانش‌پرور به دنيا آمد. او بازمانده خاندانى از خاندان‌هاى عالم و باتقوا بود كه سلسله نياكان او به ملّا فتح اللَّه كاشانى، دانشمند بزرگ و مفسّر معروف عصر صفوى و صاحب تفسير فارسى‌ منهج الصادقين‌ مى‌رسد. جدّ اعلاى او، ابوالحسن مجتهد تهرانى است كه پس از تحصيل در نجف و دريافت اجازه اجتهاد، به تهران مراجعت‌