تقدير آن كه قابليت تخصيص داشته باشد، نفعى به حال غناشنوندگان در شنيدن اشعار و اذكار كه به انواع نغمات، مى‌خوانند و مى‌شنوند، نمى‌كند، با آن كه حديث اوّل و سوم از اين سه حديث، راوى هر دو، سهل بن زياد است و ضعفِ حال او مشهور است و علماى رجال ذكر كرده‌اند كه او، فاسد المذهب و فاسد الروايه و در نهايتِ ضعف بود و احمد بن محمّد بن عيسى، او را از قم، اخراج فرمود و شهادت مى‌داد به آن كه او دروغ‌گو و غالى است و اظهارِ بيزارى از او مى‌كرد و مردم را نهى مى‌كرد از شنيدن حديث از او و روايت كردن احاديثِ او. و ذكر كرده‌اند كه او بر مجاهيل، اعتماد مى‌نمود و مراسيل، روايت مى‌كرد.[1] و حديث اوّل را سهل بن زياد، از محمّد بن الحسن بن شمّون، روايت كرده و علماى رجال، ذكر كرده‌اند كه او، ضعيف بود و فاسد المذهب و غالى و واقفى، و احاديثى كه روايت كرده و كتبى كه تصنيف كرده، نگاه به آنها نمى‌بايد كرد.[2] و محمّد بن الحسن بن شمّون، از على بن محمّد نوفلى روايت كرده، و او مجهول است.

و حديث سوم، با وجود آن كه به سهل بن زياد ضعيف است، مرسل هم هست.

و حديث دوم، يكى از رواتش على بن معبد است- و او مجهول است-، و ديگرى، عبد اللَّه بن القاسم است و او، كذّاب و غالى و متروك الحديث است و بعضى، دو شخص موسوم به عبد اللَّه بن القاسم ذكر كرده‌اند، هر دو كذّاب و غالى و ضعيف.[3] و احاديثى كه رواتش چنين مردم باشند، با وجود مخالفت قرآن و اجماع و موافقت مذهب عامّه، ظاهراً كه بر نقيض مطلب، دلالتشان بيش از مدّعاست.

[ب: روايات دالّ بر جواز غنا و توجيه آنها]

و از جمله آنچه به آن مستند مى‌شوند، احاديثى است كه خصوصيت به قرائت قرآن ندارد، چنانچه كلينى رحمه الله از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده‌اند كه حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود كه: خداى به امّت من، كمتر از سه چيز نداده: صوت خوب و آواز خوب و قوّه حافظه.[4] و از آن حضرت، روايت كرده كه حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود كه: از جمله بهترين جمال‌ها، موى‌

[1]. خلاصة الأقوال، ص 357.

[2]. همان، ص 396.

[3]. رجال النجاشى، ص 266، ش 593 و 594؛ خلاصة الأقوال، ص 372 و 373.

[4]. الكافى، ج 2، ص 615، ح 7.