استفهام توبيخي

استفهام توبيخي

(پرسش به قصد توبيخ مخاطب به سبب فعل مورد سؤال)

«استفهام توبيخى» که از اقسام استفهام مجازى است، يعنى آن‌چه پس از استفهام قرار گرفته، واقع شده است؛ ولى نمي‌بايست انجام مي‌گرفت؛ لذا مي‌گويند مخاطب را توبيخ مى‌کند.

برخى استفهام توبيخى را همان استفهام انکارى دانسته‌اند؛ با اين تفاوت که مفهوم «انکار» در اولى، توبيخى و در دومى، ابطالى است.

استفهام توبيخى را استفهام تقريعى نيز دانسته‌اند؛ مانند:

1.((أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي) ؛ )كه از من پيروى كنى آيا از فرمانم سر باز زدى (طه// 93) .

2. (... أَتَعْبُدُونَ مَا تَنْحِتُونَ) ؛ آيا آنچه را مى‌تراشيد مى‌پرستيد (صافات// 95) .

3.((أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ...) ؛ )آيا براى كسانى كه ايمان آورده‌اند هنگام آن نرسيده كه دلهايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده نرم [و فروتن] گردد (حديد// 16) .

نيز ر.ک: استفهام انکارى.