وجوه اختلاف قرائات

وجوه اختلاف قرائات

(انواع اختلافات موجود ميان قرائات مختلف)

دانشمندانى همانند ابن‌قتيبه، فخرالدين رازي، ابن‌جزري و ديگران، در مقام استقراى قرائات - على‌رغم اختلاف انواع آن - برآمدند و کوشيدند تا وجوه اختلاف را نيز مشخص کنند. آنان به اين نتيجه رسيدند که وجوه يا انواع اختلاف قرائات، به نمونه‌هاي ذيل محدود است:

1. اختلاف در اِعراب يا حرکات کلمه؛

2. اختلاف در حروف کلمه؛

3. اختلاف در تقديم و تأخير؛

4. اختلاف در زيادت و نقصان.

صاحب التمهيد فى علوم القرآن در اين زمينه مى‌نويسد:

انواع اختلاف قرائت‌ها بيش از حدّ شمارش است؛ مانند: اختلاف در حرکات از نظر اعراب و بنا، تقديم و تأخير، زيادت و نقصان، مدّ و قصر، تخفيف و تشديد، ترقيق و تفخيم، اخفا و اظهار، فک و ادغام، اماله و روم و اشمام و…

برخى از مؤلفان کوشيده‌اند تا اين اختلافات را در هفت نوع منحصر کنند؛ نه از آن نظر که معتقد باشند منظور از «احرف سبعه» که در حديث آمده، اين اختلافات است؛ بلکه شايد براى تيمّن و تبرّک به اين عدد است که در سخن پيامبر (ص) آمده است؛ ولى اين تکلفى بيش نيست.

نيز ر.ک: اختلاف قرائات در حرکات؛ اختلاف قرائات در حروف؛ اختلاف قرائات در تقديم و تأخير؛ اختلاف در زيادت و نقصان.